Мавзу: Инвестиция фаолиятида рисклар ва уларни пасайтириш йўллари

“Зарарсизлик нуқтаси”ни аниқлаш усулининг мазмуни

• Инвестицион лойиҳанинг “Зарарсизлик нуқтаси”ни аниқлаш усули ёрдамида маҳсулот сотишдан келган тушум уни ишлаб чиқариш ҳаражатларига тенг бўлган ҳолдаги сотиш ҳажми аниқланади. Агар сотиш ҳажми бу нуқтадан паст бўлса, корхона зарарларни қоплаши мумкин, агар пул кирими ҳаражатларга тенг бўлса, корхона ишини зарарсиз олиб бораётган бўлади. “Зарарсизлик нуқтаси” таҳлили инвестиция лойиҳаси қуввати ёки ишлаб чиқариш ҳажми микдорини топиш мақсадида қўлланилади. Агар ишлаб чиқариш ҳажми паст бўлса, корхона зарарга ишлаётган бўлади. Бундай таҳлил лойиҳани баҳолашда турли нарҳ ва қийматни ҳисобга олиш билан бир қаторда зарарсизлик даражасини ҳисоблашга имкон беради.

“Зарарсизлик нуқтаси”ни аниқлаш усулининг мазмуни

• Риск ва ноаниқлик шароитида инвестицион лойиҳаларнинг самарадорлигини баҳолашда учта тез-тез ўзгарувчан миқдорларни: маҳсулот (иш, ҳизмат)ларни сотишдан олинган даромадлар, ишлаб чиқариш ҳаражатлари (таннарҳ), инвестициялар ва улардан келадиган самараларни ўрганишга тўғри келади.
• Зарарсизлик таҳлили деганда, лойиҳа бўйича ишлаб чиқариш жараёнида ишлаб чиқариш ҳажми, маҳсулот таннарҳи ва фойданинг бир-бирига боғлиқлигини тадқиқ қилиш тушунилади. Баъзи ҳолларда бундай таҳлил ҳаражатлар, ишлаб чиқариш ҳажми ва фойданинг бир-бирига нисбатини таҳлил қилиш деб ҳам аталади. Бунда энг асосий мақсад ҳаражатларни қоплаш учун зарур бўлган ишлаб чиқариш ҳажмини аниқлашдан иборат.

“Зарарсизлик таҳлили” лойиҳа менежерларига қуйидаги омилларни ўзгаришининг фойдага таъсирини аниқлаш имкониятини беради:

• доимий ҳаражатлар (миқдори ишлаб чиқариш ҳажмига қараб ўзгармайдиган ҳаражатлар, масалан, қарз фоизи, гаров пули, ижара ҳақи, рента тўловлари ва бошқалар);
• ўзгарувчан харажатлар (миқдори ишлаб чиқариш ҳажмига нисбатан тўғри мутаносибликда ўзгариб турувчи ҳаражатлар, масалан, иш ҳақи, хом ашё, ёқилғи, юк ташиш ҳаражатлари ва бошқалар);
• сотиш ҳажми;
• маҳсулот таннарҳи;
• сотилиши кўзда тутилган маҳсулот ассортименти.

• Фойда

• Зарар

• Д,сўм, Х,сўм Сот. туш. тушум Д=К*Х1

• Ко Иш. чиқ. маҳсулот ҳажми, дона

• Ум. ҳаражатХ =Хдоим+К*Хўзг

• Хдоим Доимий ҳаражатлар