|
Zamonaviy o’qitish texnologiyasida asoslangan ana’naviy ta’limning farqi
An’anaviy ta’lim
|
Texnologik yondoshuv
asosidagi ta’lim
|
1. Konseptual asoslar
(1) Pedagogikada
majburlash, ta’lim oluvchiga
nasixatguylik bilan yondashish,
ustun usul (metod)ni
reproduktivligi (esda qolgan
narsani tiklashga oid), ta’lim
berishni tashkillashtirishda
kattikkullik- ning avtoritarligi,
ta’lim oluvchining
tashabbuskorligi va
mustaqilligining sunishiga
asoslanadi.
(2) O’qitish urta bilimli
o’quvchining imkoniyatlariga,
bilimlarni o’zlashtirish va
yo’zaga chiqarishiga
yo’naltirilgan.
(3) O’qish – eslab kolish
funksiyasi, o’qitish esa – etakchi
faoliyat.
(4) Ta’lim paradigmasi:
ta’lim beruvchi – darslik - ta’lim
oluvchi.
(5) Shaxsning
xabardorligi uning madaniyati
ustidan primatligi.
|
(1) Shaxsga yo’naltirilgan, ta’limga asoslangan.
Ta’lim oluvchi shaxsning butunligi – ta’lim jarayonining
markaziy shakli. Munosabatlarni insonparvarligi va
demokratlashuvi, o’qishga majburlashdan voz kechish.
(2) O’qitishga differensiyalashgan yondoshuv:
ta’lim oluvchining umuman intelektual rivojlanish doirasini
va uni, ushbu predmetni, mavzuni o’zlashtirishni, uning
kobiliyatlarini va sifatlarini xisobga olish.
(3) O’qish faoliyati – bilimlarni mustaqil egallash
va ta’lim oluvchi tomonidan o’zlashtirilgan bilimlarni
qo’llash: xususiyati bo’yicha muammoli-izlanuvchan, ijodiy.
(4) Ta’limning yangi paradigmasi: ta’lim oluvchi –
darslik – ta’lim beruvchi.
(5) Ta’lim va tarbiyaning bir butunligi, shaxs
madaniyatini rivojlantirishga yo’naltirish.
|
2. Ta’lim oluvchining tutgan yo’li va vazifasi (funksiyasi)
(1) Ta’lim beruvchi
ta’sirining tobe ob’ekti.
(2) Bilim – birdan-bir
maqsad
(3) Xato - jazolanish.
|
(1) Ta’lim jarayonining teng xuquqli sub’ekti,
mustaqil ravishda bilish faoliyatini olib boradi.
(2) Bilim – shaxsiy muammolarni echish vositasi
(3) Xato qilishga xaqqi bor – xatolarda.
|
3. Ta’lim beruvchining tutgan yo’li va vazifasi (funksiyasi)
Yagona tashabbuskor
shaxs, kitob bilan birga –
bilimning asosiy va ayniksa
kompetentli manbasi, bilish
sub’ektini nazorat kiladi,
boshqaruv organlarining
ko’rsatmalarini bajaradi.
|
Tashkilotchi ta’lim oluvchilarning mustaqil, faol
bilish faoliyatida tashkilotchi, ularning kompetentli
maslaxatchisi va yordamchisidir.
Faqatgina ta’lim oluvchilar bilim, malaka va
kunikmalari nazoratini ta’minlab beribgina qolmay, balki
kutilayotgan kamchiliklarga o’z vaqtida o’zgartirishlar
kiritish maqsadida qay darajada o’rganganliklarini aniqlab
beradi.
|
4. Ta’lim berish va o’qitish usullari
Verbal bayoni orkali
tayyor bilimlardan ma’lumotlar
berish. Aloxidalikdan
umumiylikka induktiv mantikka
asoslangan xolda, mexaniq xotira
|
Muammoli vaziyatlarni ishlab chiqishga, faol bilim
orrtirishga, ijodiy-tadkikot faoliyatlariga asoslangan,
muammolarni izlashda va ularni echishga yo’naltirilgan,
olgan bilimlarini amaliyotda qo’llashda ta’limning faol
usullari.
|
bilan, reproduktiv (o’zgartirishsiz
eslash) bayonda namuna bo’yicha
o’qitish. Natijada ta’lim
oluvchilarni sustlikka, sust nutq
kobiliyatiga olib keladi.
|
5. Ta’lim berish vositalari
Ta’lim beruvchining
so’zi, kurgazmali va texnik
vositalar. Murakkab (texnik til
bilan) yozilgan o’quv kitoblar,
shuning uchun ularni tushunish
qiyin; asosan ular uy vazifalar
uchun ishlatiladi.
|
Ta’limning ana’naviy vositalari bilan birgalikda –
axborot texnologiyalari. O’quv materiallar ta’lim oluvchilar
tomonidan asosan bilimlarni mustaqil izlashda foydalaniladi.
|
6. Ta’lim berish shakllari
Ommaviy ta’lim: ta’lim
oluvchilar bir-birlari bilan
muloqot qila olmaydilar,
mustaqillikning yukligi.
|
Diolog, polilog, munozara, hamkorlik va o’zaro
ta’limga asoslangan kollektiv va guruxlar shaklida faoliyat
turlarini tashkillashtirish.
|
7. Boshqaruv yo’llari va vositalari
(1) Maqsadlashtirish:
mezonlar bo’yicha belgilangan
yakuniy o’quv natijalar kabi
aniqlangan maqsad vazifalariga
erishish uchun kafolatlangan
natijani joriy qilish; mezonlari va
olingan natijalarni o'lchash
instrumentlari bor.
(2) Faqatgina pedagogik
faoliyatni aniqlashtirish,
loyixalashtirish va
rejalashtirishgina emas, balki
o’quv faoliyatning tuzilishini va
mazmunini ishlab chiqadi, ta’lim
oluvchilarga mustaqil o’quv
bilish faoliyatini aniqlashda,
rejalashtirishda va
tashkillashtirishda yordam beradi.
Ta’lim beruvchi ta’lim
jarayonini ta’lim oluvchilar bilan
o’quv diolog kabi kuradi;
mustaqil fikr yuritish, mustaqil
ta’lim olish kobiliyati, mustaqil
aniqlash, mustaqil amalga
oshirish va mustaqil ravishda
prezintatsiya qilish
motivatsiyalarini rivojlantirish
uchun ularga sharoitlar yaratadi.
(3) Faqatgina BMKni
nazorat qilish emas, balki
bilimlilik, rivojlanish,
tarbiyaviylik monitoringi hamdir.
(4) Ta’lim beruvchi
umumiy natijaga baxo beradi va
|
(1) Maqsadlashtirish: yakuniy o’quv natijalarini
tanqidiy-qayd (kriterial-fiksatsiya) qilinganligi kabi
tashxislangan vazifalar maqsadiga kafolatli erishishni joriy
etish; olingan natijalar sifatini o’lchashning me’zonlari va
asbob anjomlar mavjud;
(2) Nafaqat pedagogik faoliyatni tashxislaydilar,
loyixalashtiradilar, rejalashtiradilar, balki o’quv
faoliyatining tuzilishi va mazmunini ishlab chiqadilar,
mustaqil o’quv-o’rganish, ni prognozlashda, rejalashtirishda
va tashkillashtirishda ta’lim oluvchilarning
tashabbuskorligini oshiradilar va qo’llab-quvvatlaydilar.
Ta’lim beruvchi bilim berish jarayonini ta’lim
oluvchilar bilan o’tadigan dialog sifatida to’zadi; ularga
mustaqil bulish uchun motivatsiyani, o’z bilimini oishirish,
o’z-o’zini anglash, o’z-o’zini yaratish va o’z-o’zini
chiqishlar bilan namoyish etishni rivojlantirish uchun shart
sharoitlarni yaratib beradi.
(3)Faqat BMKni nazorat qilish emas, ta’lim olish
monitoringini, rivojlanishni, tarbiyani ham.
|
o’zining ta’lim oluvchilar bilan
hamkorlikdagi ishini taxlil kiladi:
rejalashtirilgan natijani nega
bajarilmaganligi yoki yarmi
bajarilganligi haqida ma’lumot.
|
(4)Ta’lim beruvchi umumiy natijalarni baxolaydi va
ta’lim oluvchilar bilan birga kilgan mexnatini taxlili kiladi:
nima uchun rejalashtirilgan natijaga erishilmagan yoki
kisman erishilganligi haqidagi ma’lumotlar
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
