Mavzu: Imom al-g’azzoliyning

Al-Mustazhiriy.(Zohir bo‘luvchi)

Hujjatul haqqi.(Haq hujjati)

Mafsalul xilof.(Aniq ziddiyatlar)

Qosimil botiniya.(Botiniy qasamlar)

Mavohimul botiniya. (Botiniylarning (behuda) o‘y-hayollari)

Ilmi kalom, falsafa va botiniyadan o'zlari izlagan ilmi yaqiynini topishdan umidi uzilgan Imom G'azzoliy o'sha vaqtning yana bir ma'rifat o'chog'i bo'lgan tasavvufga yuzlandilar. Bu haqda u kishi o'zlarining «al-Munqiz minaz Zolal» nomli kitoblarida jumladan quyidagilarni aytadilar: «So'ngra ushbu ilmlardan forig' bo'lganimdan keyin bori himmatim ila so'filik yo'liga yo'llandim. Men ularning yo'li ilm va amal ila batamom bo'lishini anglab yetdim. Ularning amalining hosili havoi nafs to'siqlarini kesib o'tishdan, yomon xulqlardan va chirkin sifatlardan poklanib qalbni Alloh taolodan boshqaga joy qoldirmaslik va uni Allohning zikri ila ziynatlashdan iborat edi». «Men uchun ilm amaldan ko'ra osonroq edi. Men ularning kitoblarini o'qib ilmlarini hosil qilishdan boshladim. Abu Tolib Makkiy rahmatullohi alayhning «Quvtul qulub»ini, Horis Muhoribiyning kitoblarini, shuningdek, Junayd, Shibiliy, Abu Yaziyd Bistomiy qaddasallohu arvohahum va boshqa mashoyixlarining qoldirgan fikrlarini o'rgandim. Oxiri ularning ilmiy maqsadlarining g'oyasiga yetishdim. Ularning yo'li bo'yicha ta'lim olish va eshitish bilan hosil qilish mumkin narsalarni hosil qildim. Menga ularning eng xos narsalari ta'lim olish orqali emas zavq, hol va sifatlarning o'zgarishi orqali bo'lishini anglab yetdim». Asta sekin Imom G'azzoliy tasavvuf yo'lidan tasirlanib hamma narsani, jumladan Bag'dodni ham tashlab safarga chiqdilar. O'n yillik tajribadan so'ng o'zlari izlab yurgan haqiqat tasavvufda ekanini anglab yetdilar. Bu borada ma'lum maqomga erishib ko'ngillari taskin topgandan so'ng ilmga va musulmonlarga xizmat qilish lozimligini his qilib yana dars berishga, ilmiy xizmatlarga qaytdilar.Mutafakkir o‘zining ijtimoiy ta‘limotlarining ko‘p qismini aynan tasavvufga oid asarlarida yozib qoldirgan.Imom G'azzoliyning boshqa olimlardan ajratib turadigan ikki xislatlari bor edi. Ulardan birinchisi o'z davrlarida tarqalgan barcha ilmlarni puxta egallaganlari. Biz yuqorida o'tgan satrlarda u kishining aqoid, botiniyyaga qarshi va falsafa hamda mantiq ilmlariga oid kitoblari ro'yxatini keltirdik. Endi tasavvuf va dinga oid kitoblari
bilan tanishaylik:

1. Odobus so'fiyya. 5. Al-Risola al-Laduniyya.

2.