Mavzu: ichki organlar tuzilishi

Shilliq  parda

  -    notekis  bo’lib,  uning  yuzasida  har  xil  yo’nalishda  ketgan  burmalar 

farqlanadi.Uzunasiga  ketgan  burmalar  4-5  buli,  kardial  teshikdan  boshlanib  pilorik  qismidagi 

teshikgacha  yo’naladi.Me’daning  tubi  va  tana  qismida  joylashgan  burmalar  kundlang,  kiya  va 

uzunasiga qarab yo’nalgan. Me’dani o’n ikki  barmoqli ichakka o’tish joyida  pilorik o’zuksimon 

burma  hosil  bo’lib,  uning  asosini  muskulli  sfinkter  hosil  qiladi.  Sfinkter  qisqarishi  natijasida 

me’da  bo’shigi  o’n  ikki    barmoqli  ichak  bo’shlig’idan  to’liq  ajratiladi.  Shilliq  parda  yuzasida 

ko’p miqdorda me’da maydonchalari va chuqurchalari joylashgan. Me’da maydonchalari mayda 

egatlar  bilan  chegaralangan  bo’rtiqlardir.  Bo’rtiqlar  xajmi  uncha  katta  emas  va  eniga  1-6  mm 

keladi. Me’da maydonchalarida me’da chuqurchalari joylashgan. Chuqurchalarni soni me’dada 3 

millionga  teng.  Har  bitta  chuqurchaga  xususiy  plastinka  qavatida  joylashgan  2-3    bezlarining  

chiqaruv naylari ochiladi.  Me’daning shilliq pardasi uch qavatdan tuzilgan: 

a)  bir  qavatli  tsilindrsimon    epiteliy  -  me’da  shilliq  pardasi  yuzasini  va  chuqurchalarni 

qoplaydi.  Me’da  epiteliysi  shilliq  moddalar  doimo  ishlab  turadi  va  me’da  devorini  ichki 

tomonidan shilimshshik modda qalin qavat xolida qoplab turadi. Pepsin, xlorid kislota va boshqa 

ximieviy yemiruvchi moddalar ta’siridan himoyalaydi. 

b)  xususiy  plastinka  -  biriktiruvchi  to’qimadan  tuzilgan  bo’lib,  bunda  me’daning  pilorik, 

kardial va fundal bezlari joylashgan. Biriktiruvi to’qimasi tolalari orasida limfotsitlar, plazmatik 

hujayralari va fibroblastlar, limfoid follikulalar ko’p miqdorda uchraydi 

v) muskul plastinka - silliq muskul hujayralarining yupqa qatlamidan iborat. 

2.  Shilliq  osti  qavati

    -  siyrak  tolali  shakllanmagan  biriktiruvchi  to’qima,  qon  va  limfa 

tomirlarining turlari va Meysner nerv chigali uni tarkibini tashkil qiladi. 

.

  3.  Muskul  parda

    -  silliq  muskul  to’qimadan  tuzilgan  bo’lib,  muskul  hujayralari 

uzunasiga, halqasimon va qiyshiq yo’nalishda o’rnashgan. Muskul pardaning qavatlari orasida - 

Auerbax nerv chigali va limfa tomirlari yetadi. 

4.Seroz  parda

  -  qorin  pardaning  vistseral  varag’idir.  Seroz  pardaning  yuzasi  bir  qavatli 

yassi epiteliy - mezoteliy bilan qoplangan. Seroz parda me’dani hamma tomonidan qoplaydi va 

shu sababli intraperitonial a’zolar guruxiga kiradi. 

Ishlab  chiqadigan  maxsuloti  yoki  sekretiga  ko’ra,  joylashuviga  nisbatan  3  gurux  me’da 

bezlarMe’daning pilorik bezlari i farqlanadi. Odamda me’da bezlari 35 millionga  yaqin bo’lib, 

xususiy yoki fundal, pilorik va kardial bezlar ajratiladi. Me’da bezlari shilliq pardaning xususiy 

plastinkasida  joylashib,  tuzilishi  jixatdan  oddiy,  naysimon  va  shoxlanmagan  bo’ladi.  Har  bitta 

bezda  tubi  va  me’da  chuqurchasiga  ochiladigan  bo’yinchasi  farqlanadi.  Xususiy  yoki  fundal 

bezlarda  4  xil  hujayralar,  chunonchi 

bosh  hujayralar,  qo’shimcha  hujayralar

, 

qoplama 

hujayralar  va  bo’yin  hujayralar

  bo’ladi.  Bosh  hujayralar  bezning  tubida  ko’proq  joylashib, 

pepsinogen  va  rennin

  ishlab  chiqaradi.  Qoplama  hujayralar  xajmi  bosh  hujayralar  xajmidan 

kattaroq bo’lib, yakka-yakka yetadi va bezning tana va bo’yichasida ko’proq uchraydi. Qoplama 

hujayralar 

xlorid kislotasi va antianemik faktor

 ishlab chiqadi. Qo’shimcha va bo’yin xujayralari 

ishlab chiqadigan maxsulotiga ko’ra bo’linadi: 

a) mukotsitlarga -