Мавзу: I гурухнинг асосий гурухчаси элементлари бўлими мавзусини ўқитиш методикаси

Natriyni birinchi marta metall ko’rinishida 1807 yil Devi (Angliya) natriy gidroksid suyuqlanmasini elektroliz qilib ajratgan.

• Natriyni birinchi marta metall ko’rinishida 1807 yil Devi (Angliya) natriy gidroksid suyuqlanmasini elektroliz qilib ajratgan.
• Natriyning tabiatda tarqalishi
• Natriy yer po’stlog’ida tarqalishi bo’yicha oltinchi elementdir, u faqat bog’langan holda uchraydi.
• Natriy minerallar tarkibiga, sho’r plastlar, tirik organizmlar tarkibiga kiradi, tabiiy suvda (1l dengiz suvida 10,6g Na+ ioni) bo’ladi.
• Minerallari:
• NaCl - (tosh tuzi) , galit;
• NaNO3 - nitronatrit (natron yoki chili selitrasi);
• AlF3Na6 - kriolit;

Tabiiy birikmalarda natriy borligi yoki natriy uchun sifat reaksiya alanga rangini yorqin sariq rangga kirishi bilan aniqlanadi (alangaga kobaltli ko’k shisha orqali qaralganda rang yo’qoladi).

• Tabiiy birikmalarda natriy borligi yoki natriy uchun sifat reaksiya alanga rangini yorqin sariq rangga kirishi bilan aniqlanadi (alangaga kobaltli ko’k shisha orqali qaralganda rang yo’qoladi).
• Natriy hayotiy eng zarur element, u hamma tirik organizmlar uchun va ayrim o’simliklar tarkibiga kiradi. Na+ - ioni qon plazmasi va limfaga kiradi.
• Texnikada olinishi
• NaOH - suyuqlanmasini yoki
• CaCl 2 +NaCl aralashmasi suyuqlanmasini elektroliz qilib olinadi. Katod sifatida temir yoki suyuq qo’rgoshin olinadi (bunda qo’rgoshin natriydan distillyasiya usulida ajratiladi).
• Ishlatilishi
• Natriyni boshqa birikmalarini olishda, shisha ishlab chiqarishda, sovun va sun'iy yuvuvchi vositalar emallar ultramarin olishda, suvning qattiqligini yuqotishda, metallarni yog’sizlantirishda, domna jarayonida olinadigan cho’yanni desulfurlash uchun ishlatiladi.
• Tibbiyotda
• Mineral o‘g‘itlar ishlab chiqarishda
• Atom reaktorlarida sovutgich sifatida ishlatiladi.

Kaliyni ham metallik holda birinchi marta 1807 yil. Devi (Angliya) kaliy gidroksid suyuqlanmasini elektroliz qilib ajratgan.

• Kaliyni ham metallik holda birinchi marta 1807 yil. Devi (Angliya) kaliy gidroksid suyuqlanmasini elektroliz qilib ajratgan.
• Tabiatda tarqalishi
• Yer qobig’ida tarqalishi bo’yicha kaliy yettinchi element. U faqat bog’langan holda minerallarda, dengiz suvida, o’simliklar va tirik organizmlarda uchraydi.
• Minerallari:
• KCl - silvin;
• NaCl х KCl - silvinit;
• KMgCl3 х 6 H2 O - karnalit;
• KMg (SO4) Cl х 3 H2 O - kainit;