Mavzu: Hozirgi zamon farmasevtik kimyo fanining rivojlanish tarixi

G’arb olimlari hissasi

Farmatsevtik kimyoning mustaqil fan sifatida vujudga kelishi
XVI asrdan boshlangan, deb hisoblanadi. Bu davrda al-kimyoning
o ‘rniga yangi yo‘nalish, davolash kimyosi yoki yatroximiya paydo
b o ‘ladi. Bu yo‘nalishga Filipp Teofrast Gogengeym-Parasels
(1493—1541-y.y.) asos soldi. U, «Kimyo oltin olishga emas, balki
sog‘liqni saqlashga xizmat qilishi kerak», deydi. Parasels, hayotdagi
jarayonlarni kimyoviy o‘zgarishlar deb qaraydi. U ko‘pgina kimyoviy
moddalarning va dorivor o‘simlik mahsulotlarining ta’sirini
tekshirdi, turli tajribalar o‘tkazdi hamda tahlil qilish uchun ishlatiladigan
asbob va uskunalarni mukam m allashtirdi. Shunday qilib,
dorixonalar ilmiy tekshirish ishlari bilan shug‘ullanib keldi. Bu
esa farmatsevtik kimyoning mustaqil fan sifatida vujudga kelishiga
sabab bo‘ldi.
XVII asrga kelib, boshqa tabiiy fanlar qatorida kimyo fani ham
tez sur’atda rivojlana boshladi. Shu davrda Georg Shtal (1660-
1734-yy.) kimyoviy hodisalami tushuntirishga urinib, o'zining
«flagiston» nazariyasini ilgari surdi. Robert Boyl (1627-1692-yy.)
esa «Olov materiyasi» nazariyasini yaratdi. Flagiston nazariyasiga
ko'ra, elementlar yonganda o'zidan qandaydir modda, ya’ni flagiston
chiqaradi. Boylning fikricha, modda qizdirilganda unga «Olov
materiyasi» deb ataladigan qandaydir nozik materiya birikadi, shuning
uchun ham u og'irlashadi.
Boyl kimyoviy tajribaga, ya’ni sintez va tahlil qilish masalalariga
katta e’tibor berdi, kimyoviy jarayonni kuzatish orqali uning qonunlarini
topish mumkin, degan fikmi ilgari surdi. Shtal va Boyl nazariyalari
kimyo fanining rivojlanishiga katta ta’sir ko'rsatgan bo'lsada, ularning «Flagiston» va «Olov materiyasi» soxtaligini iste’dodli rus
olimi M.V. Lomonosov (1711-1765-yy.) o'zining ilmiy tajribalari