Mavzu: Hayvonlarning o’shishi. Jinssiz ko’payish

14 -ma’ruza.
Mavzu: Hayvonlarning o’shishi. Jinssiz ko’payish
Reja.
1. O’sish jarayoni haqida tushuncha
2. O’sish omillari va xillari
3. Jinssiz ko’payish va uning xillari.


Tayanch iboralar: o’sish, akkresion o’sish, cheklanmagan o’sish, allometrik o’sish, jinssiz ko’payish, oddiy bo’linish, shizogoniya, kurtaklanib ko’payish, vegetativ ko’payish.
Agar diametri 0,5 mm bo’lgan odam tuxum hujayrasining va jinsiy voyaga yetgan odamning og’irligi va gavdasining hajmi solishtirilsa, astronomik o’sish sodir bo’lganligini bilib olish mumkin. Agar kitning tuxumi va og’irligi bir necha tonna keladigan jinsiy voyaga yetgan formalari solishtirilsa, bunda qancha o’sish sodir bo’lganligini bilib olish qiyin emas. O’sish organizmlar massasining ortishi natijasida uning o’lchami va hajmining ortishidir. Agar organizm o’smaganda, hech qachon yangi urug’langan tuxum, yangi zigota paydo bo’lmasdi.
O’sish quyidagi mexanizmlar orqali amalga oshadi; 1) hujayra hajmining ortishi; 2) hujayralar sonining ortishi; 3) hujayrasiz moddalarning ortishi. Shuningdek, o’sishga sintez bilan bog’liq bo’lgan moddalar almashinuvi, hujayraga suv va unda erigan moddalar kirishi va hujayralar o’rtasida moddalarning to’planishi ham kiradi. O’sish hujayralarning bo’linish tezligi hujayralarning o’lishi va almashinish tezligidan yuqori bo`lganda sodir bo’ladi.