Mavzu: Hayvonlarning o’shishi. Jinssiz ko’payish

Jinssiz ko`payish.Jinssiz ko`payish deb, somatik hujayralar tiisobidan yangi oisanizmlar paydo bo`lshiga aytiladi. Ko`payislinir bu turi, qadimgi va ko`payishning birlamchi formasi hisoblanadi. Jinssiz ko`payishda organizmnii hujayra hujayralari, yoki organlarinitig bo`linishi natijasida, yai organizm hosil bo`ladi. Jinssiz ko`payislining biologik ahamiyati shundaki, bunda organizmlaming tez ko`payishi va ko`p avlod hosil qilishi ta'minlanadi. Jinssiz ko`payishida somatik hujayralar ishtirok etadi, jinsiy hujayralar ishtiiok etmaydi.
Bir hujayralilaming jinssiz ko`payishini monositogen ko`payish deyiladi va uning quyidagi usullari ma jud:
1. Bo`linish. Bunda ona hujayra o`sib, hajm jihatdan ikki barobar katlalashadi, ya'ni oiganoidlari ikki hissa ortadi. Shundan keyin 2 ta qiz hujayiaga, ya'ni organizmga bo`linadi. Bu qiz hujayialar bir-bir teng, yoki lur xil hajmda bo`lishi mumkin. Hayvon hujayialarining qobig`i elastik bo’'Iganligi uchun cho`zllib, o`rtasidan (amyobada), tikkasiga (yashil evglenada), ko`ndalang (tufelkada) ikkiga bo`linadi. Qattiq hujayia qobig`iga ega bo`lgan bakteriyalar va suv o`tlari o`z holatini o`zgartimiasdan, hujayra maikazidan to` hosil qiladi va ikkiga bo`linadi.
2. Ko`p bo`linish (shizogoniya). Bunda, awal yadro kp bo`laklaiga
bo`lnadi, keyin sitoplazma har bir yadroning atroflni o`rab oladi va ularniing
har biri mustaqil hujayraga-organizmga aylanadi. Shu yo`l bilan bitta
hujayradan bir qancha hujayralar hosil bo`ladi. Suv o`tlarida, zamburug`Iarda,
sodda hayvonlardan sporalilarda ko`payishning shu turi uchraydi
3. Kurtaklanib ko’payish. Ona hujayraning yadrosi bo`Iinib , yoki nukleotid
saqlovchi bo`rtma hosil qillb, kattalashadi va ona hujayradan ajralib,
alohida hujayraga aylanadi. Bunday ko`payish bakteriyalarda, zamburuglar,
ayrim infiizoriyalarda uchraydi.
4. Spora hosil qilib ko’payish. Bu usul bilan ralilaming vakilari
ko`payadi. Mikro va malcrogametalar o`zaro qo`shilib, zigota hosil qiladi.
Zigota qalin po`st biian o`ralib, spora hosil qiladi. Sporaning ichida hujayialar
ko`p marta mitoz yo`h bilan bo`linadi va 2 ta spora hosil qiladi. Sporalar
bo`Iinib, sporozoitlami hosil qiladi.