Mavzu: hamdam usmonovich usmonov reja: O’zbekistonda kimyo fani Hamdam Usmonovich Usmonov haqida

2. Hamdam Usmonovich Usmonov haqida
H.U.Usmonov (1916-1994). Mamlakatimizda paxta sellyulozasi kimyosini o’rganish va rivojlantirishda O’zbekiston Fanlar Akademiyasining akademigi Hamdam Usmonovich Usmonovning roli kattadir. H.U.Usmonov yirik olim bo’lishi bilan birga ajoyib pedagog, talabchan rahbar, faol jamoat arbobidir. 1950-yili H.U.Usmonov respublikada birinchi bo’lgan tabiiy polimerlar kimyosi laboratoriyasini tashkil etdi. 1952–yili O’zbekiston Fanlar Akademiyasining Kimyo institutiga direktor qilib tayinlandi, 1956-yildan boshlab O’simlik moddalari institutiga rahbarlik qildi. H.U.Usmonov 1954-yili doktorlik dissertatsiyasini yoqlaydi. Oradan ko’p o’tmay, professor unvonini oladi. 1956-yili olim O’zbekiston Fanlar Akademiyasining muxbir a’zosi, 1966-yili esa haqiqiy a’zosi qilib saylandi. H.U.Usmonov – paxta va yog’och sellyulozasi strukturasi nazariyasining asoschilaridan biri hisoblanadi. Olim rahbarligida paxta sellyulozasini modifikatsiyalashning yangi metodlari ishlab chiqildi hamda xossalari yaxshilangan bir necha polimerlar olindi. Olim polimerlar kimyosi va fizik-kimyo sohasida ham diqqatga sazovor ishlar qildi. Sellyuloza tolalarining fizik-kimyoviy, mexanik va ekspluatatsion xossalaridagi farqlar sabablarini olim yaratgan gipoteza yordamida to’la tushuntiriladi. H.U.Usmonov g’o’zapoya va paxta chiqindilaridan sanoat miqyosida foydalanish sohasida ham ancha ishlar qildi. Uning rahbarligida chigitdan momiqni kimyoviy yo’l bilan ajratib olish va undan foydalanish bo’yicha hamda g’o’zapoya gidrolizi ustida ishlar olib borildi. Olimning tabiiy polimerlar sohasidagina emas, balki sintetik polimerlar ustidagi ilmiy kuzatuvlari ham ko’pchilikka ma’lum. H.Usmonov o’zining ilmiy faoliyatini pedagogik ishi bilan qo’shib olib bordi. U 1955-1972 yillar davomida Toshkent Davlat universitetuning fizik-kimyo kafedrasiga mudirlik qildi. Kafedrada tarbiya topgan yuzlab malakali mutaxassislar mamlakatimizning turli ilmiy tashkilotlarida, korxona va oliy o’quv yurtlarida samarali mehnat qilmoqda. Olim rahbarligida 5 nafar fan doktori, 50dan ortiq fan nomzodlari yetishib chiqqan. Olim monografiyalar yozdi, 250 dan ortiq ilmiy maqola e’lon qildi. Uning ilmiy ishlari Ruminiya, Chexoslovakiya, AQSh, Angliya, Fransiya va boshqa mamlakatlarda ma’lumdir. O’lkamizda kimyo fani va sanoatini rivojlantirish, ilmiy-pedagogik kadrlar tayyorlash sohasidagi katta xizmatlari hamda jamoat ishlaridagi faolligi uchun Hamdam Usmonovichga “O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan va texnika arbobi” degan faxriy unvon berilgan. 1977-yilda olim Beruniy nomidagi O’zbekiston Respublikasi Davlat mukofoti sohibi bo’lgan.