\Mavzu: Gudronni deasfaltlash jarayoni reja

Tajribada tozalashni quyidagi haroratda olib boriladi:

Moyni yopishqoqligi 50^oS, MM^2/S	18-25	10-17	6-9	3-5	2-2,5
Tozalash harorati ^oS	55-60	10-17	40	30-35	20-25

Kislotani konstentrastiyasi va sarflash miqdori

Tozalash uchun 92-96% li sulfat kislotasi olinadi. Konstentrastiya 90% dan kam bo’lsa kislotani aktivligi pasayib ketadi. Tutab turgan sulfat kislota sulfokislotalarni xosil bo’lishini tezlashtirib yuboradi. Uni rangsiz, medistinada qo’llaniladigan moylar olish uchun ishlatiladi. Tozalash natijasida kislotani konstentrastiyasi pasayadi. Gudron tarkibida 25% dan 70% gacha reakstiyaga kirishmagan sulfat kislota bo’ladi.

Sulfat kislotani jarayon uchun sarflanadigan miqdori xom ashyoni sifatiga, tozalash darajasiga qo’yiladigan talabga bogliq. Kislota qancha sarflansa olinayotgan moyning rangi shuncha toza bo’ladi. Distillyat moylarni tozalanganda kislotani sarfi 3-10% mass ni tashkil qiladi, qoldiq moyni tozalanganda kislota sarfi 15-20% mass gacha etadi. Tutaydigan sulfat kislotani parfyumeriya va medistina moylarini olishdagi sarfi 50-60 % mass ga etadi.

3. 
   TEXNOLOGIK QISM
   

Jarayonni ko’rsatkichlari

Moy uglevodorodlarining propandagi eritmasidan smolalar 50-85⁰S oralig’ida yengil ajraladi.

Haroratni yuqori darajasi propanni kritik harorati bilan (96,8⁰S) chegaralanadi. Propanni harorati kritik temeraturaga yaqinlashgani sari uni eritish qobiliyati pasayadi, moyni uglevodorodlari qisman smolalar bilan cho’kib qoladi. Buning natijasida moyni chiqishi pasayadi. Past haroratda buni teskarisi bo’lib suyuq propanni eritish qobiliyati ortadi va 40⁰S da smolalar propanda eriydi va moyni sifati pasayadi.
Jarayon kolonnada olib boriladi. Propan kalonna tagidan beriladi, moylar esa tepa qismidan, kolonnani tepa qismida harorat 70-75⁰S va pastki qismida 50-60⁰S bo’ladi. Kalonnani tepa va pastki qismida haroratni har-xil ushlab turish natijasida moydan smola va asfaltenlarni to’liq ajratib olinadi. Haroratni bu farqiga deasfaltlash gradienti deyiladi. Propanni suyuq holda ushlab turish uchun jarayonni 4-4,5 Mpa da olib boriladi.
Erituvchini va boshlang’ich mahsulotni nisbatini tajriba yo’li bilan topiladi va u xom-ashyodagi uglevodorodlar soniga bog’liq. Uglevodorodlar miqdori qancha ko’p bo’lsa propan bilan boshlang’ich mahsulot nisbati ham shuncha ko’p bo’ladi.
Propan va boshlang’ich modda 4:1 dan 8:1 gacha bo’lgan nisbatda olinadi.
Propanni miqdorini ma’lum darajagacha oshirish deasfaltizat sifatiga yaxshi ta’sir ko’rsatadi, smolali-asfaltenlarni cho’ktirish tezlashadi.
Deasfaltdash jarayonini bir bosqichda olib borish mumkin lekin olingan mahsulotni sifati ikki bosqichli jarayonda ko’ngildagidek bo’ladi. Birinchi bosqichda olingan asfalt eritmasidan qimmatbaho uglevodorodlarni ajratib olish uchun ikkinchi bosqichda deasfaltlanadi. Ikki bosqichli sxemada gudrondan moyni olish 10% ga ortadi. I va II bosqich deasfaltizatlari sifat bo’yicha katta farq qiladi.
II bosqich deasfaltizatidan juda yopishqoq moylar olinadi.