Mavzu: Gazlarda elektr toki Mundarija Kirish I bob. Gazlarda elektr toki haqida umumiy ma’lumotlar va asosiy nazariyalar

O'z-o'zidan tushirish
Agar tashqi elektr maydoni bo'lmasa, unda erkin zaryadlar neytral gaz zarralari bilan bir qatorda tartibsiz termal harakatni amalga oshiradi. Ammo elektr maydoni qo'llanilganda zaryadlangan zarralarning tartibli harakati boshlanadi - gazdagi elektr toki.

Shakl 6. O'z-o'zidan tushirish
Shaklda 6 biz ionlashtiruvchi ta'sirida gaz bo'shlig'ida hosil bo'ladigan zaryadlangan zarralarning uch turini ko'ramiz: musbat ionlar, manfiy ionlar va elektronlar. Gazdagi elektr toki zaryadlangan zarralarning yaqinlashishi natijasida hosil bo'ladi: musbat ionlar - manfiy elektrodga (katod), elektron va manfiy ionlar - musbat elektrodga (anod).
Ijobiy anodga tushgan elektronlar kontaktlarning zanglashiga olib keladigan oqim manbaiga "plyus" yuboriladi. Salbiy ionlar anodga qo'shimcha elektron beradi va neytral zarralarga aylanib, gazni qaytarib beradi; anodga berilgan elektron manba "plyus" ga ham tushadi. Katodga keladigan ijobiy ionlar u erdan elektronlarni tortib oladi; Katodda elektr energiyasining etishmasligi ularni "minus" manbadan etkazib berish bilan darhol qoplanadi. Ushbu jarayonlar natijasida tashqi kontaktlarning zanglashiga olib keladigan elektronlarning tartibli harakati sodir bo'ladi. Bu galvanometr tomonidan qayd etilgan elektr toki.
Shakllangan jarayon sek. 6 deyiladi o'z-o'zidan tushirish gazda. Nega o'ziga ishonmaydi? Shuning uchun uni ushlab turish uchun ionizatorning doimiy harakati zarur. Biz ionizatorni olib tashlaymiz va oqim to'xtaydi, chunki gaz bo'shlig'ida bepul zaryadlarning paydo bo'lishini ta'minlaydigan mexanizm yo'qoladi. Anod va katod orasidagi bo'shliq yana izolatorga aylanadi.
1.2. Gazlarda elektr toki haqida asosiy nazariyalar
Gaz bo'shlig'i orqali oqimning anod va katod o'rtasidagi voltajga bog'liqligi (deb ataladigan narsa) gaz zaryadining oqim-kuchlanish xarakteristikasi) rasmda ko'rsatilgan. 7.

Shakl 7. Gaz zaryadsizlanishining volt-amper xarakteristikasi
Nol kuchlanishda, oqim kuchi tabiiy ravishda nolga teng: zaryadlangan zarralar faqat termal harakatni amalga oshiradilar, elektrodlar orasida buyurtma qilingan harakat yo'q.
Kichik kuchlanish bilan, oqim kuchi ham kichikdir. Haqiqat shundaki, barcha zaryadlangan zarralar elektrodlarga etib borishga mo'ljallanmagan: ularning harakati davomida ba'zi ijobiy ionlar va elektronlar bir-birini topadilar va rekombinlashadi.
Kuchlanish kuchayib borganda, erkin zaryadlar tobora tezlashib boradi va musbat ion va elektronning uchrashishi va rekombinlanishi ehtimoli kamroq. Shuning uchun, zaryadlangan zarralarning ortib borayotgan qismi elektrodlarga etib boradi va oqim kuchi oshadi (bo'lim).
Muayyan kuchlanishda (nuqtada) zaryadlarning tezligi shunchalik yuqori bo'ladiki, rekombinatsiya umuman sodir bo'lishga vaqt topa olmaydi. Bundan buyon hammasi ionizator ta'sirida hosil bo'lgan zaryadlangan zarralar elektrodlarga etib boradi va oqim to'yinganlikka etadi - aniqrog'i, kuchlanish kuchayishi bilan o'zgarishni to'xtatadi. Bu bir nuqtagacha bo'ladi.