Мавзу: Фридерик Францишек Шопен: ижодий ва ҳаёт йўли Кириш



Download 88,61 Kb.
bet3/5
Sana16.04.2022
Hajmi88,61 Kb.
#556786
1   2   3   4   5
Bog'liq
shopen 53 pages

Чоррахада

1 декабр куни Шопен ўз оиласига ўзи ва дўсти Венада жойлашганини, операга бир неча marta ташриф буюрганини, ески дўстлар билан учрашганини ва янги танишлар орттирганини ёзди. Яхшиямки, Венада одамлар бор еди, ким чин дилдан Полша ёш мусиқачи билан ошиқ, еҳтимол, нафақат унинг даҳо ҳис, балки инсон жозибаси, ва, еҳтимол, ҳатто ёлғизлик у арзон хоналари ижарага уйнинг юқори қаватга бориб қачон унга шундай оғир кўтариб жўнадилар,Варшава унинг кетиш кунини лаънатлади ва, ақлан у ерда ташилди, Венада Шопен мактублари тез-тез ухлаб кўрдим. унинг ватандошлари, айниқса, Елснернинг талабалари-Нидецкий ва мониушконинг бўлажак ўқитувчиси август Фреер (1803-1883) билан. Уни диққат ва еътибор билан ўраб олган Малфатти ва Шопенни ўғли Карлга таништирган Hummel портретини чизган, бастакорга ҳамиша хайрихоҳ бўлган. Шопеннинг бошқа портретлари Венада яратилган. Улардан бири (миниатюра) Констанс Гладковская томонидан ёқиб юборилган, унга ҳеч қачон уни ўйламаган бастакор Матушинский орқали юборган, иккинчиси (акварел, қайта-қайта такрорланган) нацистлар ишғоли пайтида вафот етган. Лудвиканинг Шопен мактубидан биламизки, унинг укаси оиласини номаълум уста томонидан Венадан бошқа портрет ва бüстü юборди.


Унинг камбағал руҳий ва унинг ҳолатига тўлиқ ноаниқлик қарамай, Шопен Венада ишлашни давом еттирди. У "Граффнинг ажойиб асбоби" да кўп ўйнаган ва ғоялар бирин-кетин туғилган. Еҳтимол, Венада аллақачон мазуркаларни опусларга бирлаштиришга қарор қилди ва уларни алоҳида песалар шаклида қолдирмади. Ҳар ҳолда, 22 декабр куни оиласига ёзган мактубида мазуркалар ҳақида баъзи валслар билан бирга жўнатмоқчи бўлганини ёзади. Шопен ҳаётининг Вена даври
Бу, шунингдек, "grand etudes" биринчи дафтар устида иш давом еттириш, биринчи счерзо учун ғоялар пайдо, ва, еҳтимол, биринчи баллада томонидан белгиланган еди. Барча бу узвий Полша ҳақида фикрлар билан боғлиқ еди, Ватан тасвирлар билан, барча бу унинг маданиятига бутунлай тегишли, ва баъзи аллювиал таассуротлар илҳомланиб емас еди, қайси, биз биламиз, деб, ёшлигидан Шопен танқидий даволаш учун ўзини ўргатди.
1831-йил 4-апрелда Шопен Венада тонгги Grand вокал ва instrumental консертида ижро етди, a лл деган Шу йилнинг июн ойида "Каринтия дарвозасида" театрида консерт берди. Бу унинг Венадаги сўнгги ижроси еди. У ўзининг е minor консертини ижро етди. У ота-онасига ишлаш ҳақида маълумот берганида, у аллақачон паспорт олгани ва Залсбургга, у ердан еса Мюнхенга жўнаб кетганини ҳам маълум қилган.
20 июл куни Шопен Венада дўстлашган полшалик табиатшунос Norbert Кумелский (1801-1853) билан бирга Австрия пойтахтини Линз ва Залсбург орқали Мюнхенга жўнаб кетди. Кўп ўтмай Wачау водийси орқали ўтиб, унинг қалъалар учун машҳур, деб Туна сувлари юқорида минора юқори, ва Урфаҳр ўтиб, Линз енг қадимги қисми, улар Salzburg келди, улар бир неча кун қаерда қолиб, Шопен бир пайтлар шу йўл бўйлаб венага сафар қилган буюк Моцартни яна бир бор еслади.
Шопен август ойини Мюнхенда ўтказди, у ерда хусусий уйларда ўйнашни тинглаган кўплаб маҳаллий мусиқачилар билан учрашди. 28 август куни у Бавария пойтахтида оркестр ҳамроҳлигида оммавий ижро етиб, яна е minor консертини ва Полша мавзуларида фантазия ижро етди. Мюнхен филармонияси залида бўлиб ўтган ушбу консертдан кўп ўтмай, Шопен яна йўлга чиқди ва Парижга йўл олган Штутгартда тўхтади. Бу ерда у айрим мусиқачилар билан ҳам учрашган.
Шопен Штутгартда Варшаванинг қулаши ҳақида билиб олди. Кундалигида қилган ёзувларидан онасининг фикрлари (у ҳақда бу ерда қандай илиқ, самимий сўзлар ёзилган!), отаси, опалари, Шопен ўйлаганидек, душманларнинг, дўстларнинг, она шаҳрининг қўлига тушиб қолиши мумкин бўлган Констанс, Емилиянинг қабридан вайроналар уюмига тушган бўлиши мумкин, бу хайриятки, Шопеннинг умидсизлиги фақат унинг фикрларидан туғилган. Ҳеч ким ота-онасини ўлдирмади, ҳеч ким опа-сингилларини суиистеъмол қилмади, ҳеч ким севиклисини суиистеъмол қилмади, у аллақачон айтиб ўтилганидек, Матусзйнски унга портрет ва Фридерикка садоқат ваъдаларини берганидан кейин жуда яхши одамга турмушга чиқди. Шу кунгача Емилиянинг қабри Повонзковски қабристонида сақланиб келмоқда. Тез орада Шопен шу йилнинг сентябр охирида ўзини топди Париж, келгандан сўнг, 1831, у қўзғолони давомида қобиқ-зарба бўлди Wожcиечоwски, шу жумладан, унинг оиласи ва дўстлари билан ёзишмалар, қайта тикланди.


Париж

Шопеннинг Париждаги илк йилларини фақат бастакор ўз мактубларини цензура билан ўқиб чиқиши билан ҳисоблашишга тўғри келган бу даврдан бошлаб ўзининг мавжуд (ва ўта оз) мактублари асосида ҳукм чиқариш катта хато бўлади. Шопен ёзган, унинг оиласи ва дўстлари ҳақида мусиқий ҳаёт Париж ва уларнинг танишлари билан аристократ дунё, ҳақида, қандай қилиб у бор янги доира (Университет Поиссонниèре,27) бўйича бешинчи қават, бир кичик, аммо жуда қулай, сиз мумкин қаранг деярли барча Париж Монтмартре учун Pantheon - ҳар бир нарса ҳақида ташқари, уларнинг ҳис-туйғуларини ва ҳис-туйғулар билан боғлиқ фикрлар уй.


Лекин Шопен ички дунё унинг асарларида бизга нозил қилинган танишув орқага ерта 30с. қисқаси Парижга келганидан кейин, бу асарлар баъзи деярли ҳар доим изоҳ талаб öз рақамлаш билан пайдо бошлади, Шопен афтидан унга деярли ҳеч қандай аҳамият ва унинг асарлари келиб чиқиши хронологик кетма-кетликни акс деб фарқи йўқ еди, чунки. Афсуски, бу кетма-кетликни композитор қўлёзмалари асосида ўрнатиш ҳам мумкин емас.
1833да Шопеннинг асарлари Париж ношири Moritz Schlesinger томонидан нашр етилган бўлиб, у ўша йили трио Оп. 8, уч ноcтурнес ва е кичик пианино концертини нашр етган. Бунга ўн иккита катта етюдлар, мазуркалар ва бошқа песалар сабаб бўлган.
Етудлар дафтарига келадиган бўлсак, Шопеннинг бу жанрни инновацион ўзгартириш натижаларининг айримларини жамлаган бўлса керак. Баъзи муаллифлар, масалан, немис пианиночи ва ўқитувчи (шунингдек, London ношири сифатида танилган) Johann (жон) Kramer (1771-1858), пианино учун кўплаб етудларида мусиқий мазмунни ифодалашга еришди. Шопен етюд жанрини кучли ислоҳ қилиб, дўстларига мактублардаги янгиликларига урғу бериб, "етюдларни ўз ҳолича топган", деб айтган."
Michal Клеофас Огински бошлаб, Шопен бевосита ўтмишдошлари еди Полша бастакорлар" поемизм" учун истагини ишлаб, Полша рақс жанрлари ривожлантириш учун, айниқса полонаисе ва мазурка, бўлакларга" рақс учун емас", Огински унинг"мусиқа ҳақида ҳарфлар"уни қўйиш каби. Шопен бу усталарнинг тажрибасидан ўтмади ва шундай юксакликка еришдики, фақат унинг даҳосига муяссар бўлди. У рақс жанрлари билан чекланиб қолмай, етюдларини поетик хусусиятларга ҳам тўйдирди, образлари "ўз ҳолича"яратилган илҳомий ишқий шеърлар кўламига ўсди.
Шопен ижодида у ўгирган бошқа жанрлар аста - секин ўзгариб, уларнинг енг юксаги-сонатагача бўлган. Унинг счерзолари лирик, драматик ва ҳатто фожиали тасвирларга тўла еди. Касаллик енди ётоқдан чиқишига йўл қўймаганида ҳам топган мазуркаларида еса елегияк мунгли кайфиятлар узоқ Ватаннинг фикрларидан туғилган халқ ҳаётидан саҳналарга кириб кетди. Тез орада еса Шопен композициялари Фрйдерик ўқувчилари туфайли дунёнинг кўплаб нашриётлари томонидан чоп етилганлиги туфайли кенг тарқалиб, уларни репертуарига Полша мусиқасининг юксак намуналари сифатида киритган.
Шундай қилиб,, Парижда унинг дастлабки йилларида, Шопен банд безаш ва ёзма ишларини якунлаб еди, ҳомиладор, ёки ҳали Полша ёки Франция пойтахти йўналиши ен еса хомаки, у ҳал қилишга қарор қаерда. Бастакорнинг нашриёт фирмалари билан тузган шартномавий муносабатлари унга маълум миқдорда моддий ёрдам олиб келди.
Лекин пул масалалар билан бир қаторда, баъзи Европа машҳур раҳнамолигида пианиночи сифатида Фридерик нинг машъум "такомиллаштириш" савол ҳам бор еди. Биламизки, Шопен Парижга Венадан, хусусан, Малфатти шаҳридан кириш хатлари билан келган, у фақат франсуз академиясига аъзо етиб сайланган Фердинандо паердан (1771-1839) ёш поляк мусиқачисига ёрдам беришни сўраган. Бу Паер айниқса сезгир ва сезгир еди, лекин бу ҳолда у ўз ҳамюрти талабини бажарди ва, Шопен кўра, Rossini уни жорий, Черубини, скрипкачи Баио, кимдан Огински бир marta сабоқ олди, ва бошқа кўплаб машҳур мусиқачилар, шу жумладан, Friedrich Калкбреннер (1788-1849), кейин дунёда деярли биринчи пианиночи ҳисобланади ким.
Шопеннинг Wожcиечоwскийга ёзган мактубидан Шопен Калкбреннерга ташриф буюриб, унга "е minor" даги консертини ўйнаганини билиб оламиз. Париж машҳур марҳаматли Фридерик мақтади, у буюк йўлда", деб, лекин унинг йўлини йўқотиш мумкин." Калкбреннер учун муносиб вориси бо "лиш, ким камтарона" буюк пианино мактаби охирги вакили "деб о" зини тасвирланган, у о "з раҳбарлиги остида пианино та" лим такомиллаштириш уч йиллик сабоқ олиш Шопен таклиф ва тантанали консерт қо "лёзмасида Maestro Калкбреннер томонидан ко" рсатилган жойларни кесиб ёш мусиқачи қизил қалам топширди. Бу "қизил қалам" Елснер ва Сзйманоwскани безовта қилиб, айни жазирамада ҳатто Калкбреннерни ҳам жароҳат деб атаган бўлса керак, француз тилида.
"Буюк фортепиано мактаби"тарихига келсак Хихихихи Бироқ, маълумки, у Калкбреннер билан бошланмади ва у билан тугамади. Энг асосийси еса Шопен бастакор сифатида ҳам, пианиночи сифатида ҳам ҳеч қандай "буюк мактаб"га қўшилмас еди. У Полша мусиқа маданиятининг миллий ўзига хослиги ва жаҳон аҳамиятини аниқлаш учун бутунлай бошқа нарсаларни қидирди.
Худди Венадаги каби Шопеннинг Париждаги илк ижроси, 1832 йилнинг 26 февралида унинг мусиқа ва пианиносига еътибор қаратди. Поляк мусиқасига кўпдан бери қизиққан йирик мусиқашунос ва лексикограф Франсуа Фетис (1784-1871) ўз мусиқасининг оригиналлиги ва муаллифнинг Моцарт мавзусидаги ф minor концепцияси ва тафовутлари билан томошабинларни қувонтирди ва ҳайратга солди, деб ёзади ўз шарҳида. Ва 1833 бошида. Шопеннинг ёзишича, у аллақачон пианиночи сифатида мавқени қўлга киритган: "консерватория талабалари, Мосчелес, Хертз, Калкбреннер талабалари, қисқаси, амалга оширган санъаткорлар мендан сабоқ олишади, даланинг ёнига исмимни қўйишади-қисқаси, агар мен ҳам аҳмоқроқ бўлсам, карерамнинг тепасига етиб келдим, деб ўйлардим."
Саҳна санъатида янги чўққиларни егаллаб, Шопен ижодий изланишларини давом еттирди. Лекин 1831 унинг учун бир даврдир йил бўлди, у Парижга келди ва у ерда гўё унинг ижодий тасвир якуний шакллантиришда рол ўйнади таъсир идрок емас, чунки, лекин у ноябр қўзғолони билан боғлиқ умид қулаши йил бўлди, чунки, йил Полша ватанпарварлар орасида реакция мисли кўрилмаган қаҳр бошланиши ва миллий ва ижтимоий зулм мустаҳкамлаш heralded қайси ўз навбатида Полша ватанпарварлар орасида "Wалленрод" ўсишига сабаб бўлди.
1831-йил сентабрда ноябр қўзғолонининг биринчи ойларида Варшавада бўлган буюк поляк шоири Юлиуш Slovak (1809-1849) Парижга келди. Зотан, декабр ойида унинг энг қадимги поляк чантаси" Боғуродзика "мавзусида ватанпарварлик парафразалари шаклида ёзилган" мадҳияси " том маънода миллий еътирофга сазовор бўлди. Бироқ, 1832 охирида Словакия Франция пойтахтини тарк етди ва у ерда фақат 1838да қайтди. 1832 йилнинг августида актёрларнинг уйларидан бирида онасига оқшомни тасвирлаб берган Словакия " машҳур чопон ўйнаётган еди."
Бу epithet жуда тез орада Парижга келганидан кейин Фридерик учун ташкил етилган, у пианиночи сифатида машҳур бо "лди қаерда, ким урди, аввало, унинг о" йнаш ажойиб ше "рияти билан ва бу ко" п талабаларни жалб. Шопеннинг бастакор сифатида еътироф етилиши 1832-1836-йилларда нашр етилганидан далолат беради. Франсия, Англия ва Германия, елликдан ортиқ унинг ишлари орасида бўлган еди, ҳам консертлар, пианино трио, Хаёл бўйича полша мавзулар, Кракоwиак ва Grand Полонаисе учун пианино ва orchestra, Биринчи ballad, Биринчи Счерзо, Bolero, Rondo е-текис, йирик, Ажойиб тафовутлар бўйича мавзу Йўлини ва Ҳалевй, ўн икки etudes, мазуркас ўн етти, саккиз Ноcтурнес, икки Полонаисе, бир Буюк ажойиб waltz.
Вақти билан Шопен ота-онаси билан учрашди кейин узоқ айрилиқдан сўнг унинг номи аллақачон шон-шуҳратга бурканган еди. Шу билан бирга, оилавий ҳаётда бахт топишга бўлган фожиали уринишига, унинг тақдирига у севиб қолган қиз билан қўшилишга тегишли.
Ҳар икки Шопеннинг опа-сингиллари ўша пайтда аллақачон турмуш қуришган: 1832-йилда Людвика юрист Жозеф Жедрзежеwиcз (1807-1853), Шопеннинг лицейдаги курсдошлари, 1834-йилда еса Изабелла математика ўқитувчиси Antony Барцицкийнинг (1803-1878) хотини бўлди. Қизларини Полшада ерлари билан қолдириб, Миколаж Шопен ва унинг хотини, илгари ота-оналарини ёзиб, қуйидаги манзилга жўнатилди: Уларнинг ўғли билан, улар Карловй Варй бориб, бир хизматкори билан бирга, август куни у ерда келди 15, 1835. Ертаси куни улар билан бир вақтда етиб келган Шопен жуфтлиги ва Фридерик "Golden Росе" меҳмонхонасига текширишди.
16 август куни ота ва ўғил Варшавага тўрт йиллик айрилиқдан сўнг учрашганларида уларнинг устидан таралган туйғуларнинг қувончли тиғизлигини кўрсатиб, мактуб йўллашди. Шопен отаси ва онаси билан гаплашишдан тўхтай олмади ва у қўлига ёпишди: "мен бу қадар узоқ ўпишмаганман... ва менинг фикрларимни тўплай олмаганим учун мени кечир ва бундан бошқа ҳеч нарса ҳақида ёзмаганимиз учун ҳозир бахтлимиз; мен доимо фақат умидга ега бўлдим ва бугун бу бахт, бахт ва бахт келди."Деярли бутун бир ой шундай ўтди. Шундан бери Шопеннинг хатларида "бахт" сўзи такрорланмаган...
Сентябр куни 6, Фридерик ва унинг ота-онаси Карловй Варй тарк ва чегарасига кетди, улар ўз дўстлари билан Деcин қолди қаерда, Тҳун-Ҳоҳенстеин сони. Сентябр куни 14, Николас Шопен ва унинг хотини Wroclaw орқали Варшава кетди, ва Фридерик Лаба юқорида жойлашган, бу қалъа бир оз кўпроқ вақт қолди. У ерда у қалъа егасининг қизлари Анна ва Жозефинанинг албомида ёзган ва уларнинг энг ёшларига бағишланган катта ва ёрқин Валс Оп. 34-ни яратди. Кейинчалик, бастакор, ҳар доимгидек, Валснинг дастлабки ескизини диққат билан тугатди ва 1838да уни нашр етди. БиографларШопен бу Валсда ота-онаси билан учрашувда ўзининг қувончли кечинмаларини маълум даражада акс еттиргани ҳақли равишда қайд етилади.
Кейинги йилнинг ёзида Шопен Марианске Лазне (Мариенбад) га бориб, у ерда Дрезден ортидан водзинскилар билан бир ой вақт ўтказган. У ерда 11 сентябр куни у Марямга расмий таклиф билан чиқди, у онасининг розилиги билан у томонидан қабул қилинди. Бироқ Шопеннинг касаллиги-Карлови Варйдан қайтганидан бир оз вақт ўтиб, 1835 йилнинг декабрида у қаттиқ совуқни тутди-унга қаттиқ таъсир қилди. У касалга қаради, йўталди ва бир вақтнинг ўзида унинг ўлими ҳақида миш-мишлар ҳам бор еди ва тез орада Wодзинскис Мариянинг бола бўлиши мумкин бўлган одамга турмушга чиқиши ақлга сиғмайди, деб қарор қилди. балки сиз истеъмол билан таҳдид қилинган (Косcиелска бу ҳақида жуда очиқчасига ёзади). Тез орада Мария ўз никоҳига ёзиш учун камроқ еҳтиёж ҳис қила бошлади. Биз, еҳтимол, бир тарзда wодзинскис томонидан ташкил етилди қулагандан, тафсилотларини билмайман ижтимоий мосламаси. Биз биламизки, Шопеннинг ўлимидан сўнг, Wодзйнскйс ҳарфларини ўз ичига олган пакет ва Мария томонидан унга берилган қуритилган гул топилди. Бу пакетда бастакорнинг қўлёзмасида: "менинг дардим" деган ёзув бор еди.
Агар шахсий бахт топиш учун Шопен нинг қўрқинчли уринишлар деб ўйлайман, бу сўзлар сизга қайтиб келади, қайси унинг қалбида бир аччиқ қолдиқ тарк, унинг юрак ҳис-туйғулари билан тўлган еди, унинг мусиқа улуғвор сўзлар акс қачон учун, у доим назокатли ҳиссиётингизни ёки синглиси Изабелла емас, балки бир мактубга жавобан унга ёзган ҳисоб асосланган таннозлик билан ҳам учрашди. Енди 30-йилларнинг ўрталарида Фридерик аллақачон ҳаётининг бўлажак дугонаси сифатида қараган" кичик Марйния " унга фақат қайғу келтирди. Ва унинг ўлимидан олдин Konrad Wалленрод қулоқларига уч marta жиринглади бу сўз, Шопен кеч кузда унинг стол топилган ҳарфлар бир тўплам ёзган 1849.
1835-йилда ҳам, 1836-йилда ҳам Шопен Чехиядан қайтишда Германияга ташриф буюрди. Октябр бошида 1835, у Robert Schumann учрашди, унинг бўлажак хотини Клара Wиеcк, ва унинг отаси Friedrich Wиеcк, кимнинг талабалар бири Клара Wиеcк Ф Sharp Minor Schumann sonata амалга бизга, деб йил якунланди, лекин ҳали чоп емас, Полша меҳмон учун. Шопен унинг Е-текис mayor nocturne ўйнаб еди. Mendelssohn Шопен немис мусиқачилар катта таассурот ҳақида синглисига ёзган, пилик талабалар бир неча жумладан. Париж Шопен қайтиб йўлда, бетоб ҳис, Heidelberg тўхтади, қаерда, Шопен талаба синглиси кўра, пианиночи Adolf Гутманн, уларнинг отаси бастакор қабул "емас, балки бир шоҳ ёки Шаҳзода сифатида, лекин бир ҳали анча юқори бўлиш сифатида".
Бизга маълумки, Шопен Ф minor консертининг секин ҳаракатини ёзганда ҳам ўзига романтик "мусиқий портрет" яратиш вазифасини қўйган.
Ҳақиқий уста сифатида Фридерик Шопен ўзининг ёрқин бадиий истеъдоди билан емас, балки ёшлигида яққол намоён бўлган юксак зиёлилиги билан ҳам ажралиб турарди. Шопеннинг ёрқин ақл-идроки, фикрларининг инквизитивлиги, ҳис-туйғуларнинг доимий олижаноблиги билан қўшилиб, ижоднинг ҳақиқий чўққиларига барвақт етиш имконини берди.



Download 88,61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish