Mavzu. Foydali qazilmalarni boyitish va qayta ishlash asoslari faniga kirish Reja

Boyitish jarayonlarining klassifikatsiyasi
Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari quyidagi uchta asosiy katta qismga bo‘linadi:
1.Tayyorlash jarayonlari
2.Asosiy jarayonlar
3.Yordamchi jarayonlar
Tayyorlash jarayonlari har-xil prinsipda ishlaydigan g‘alvirlarda, maydalagichlar va tegirmonlarda amalga oshiriladi. Tayyorlov jarayonlari o‘z navbatida quyidagilarga bo‘linadi:
1. Maydalash.
2. Elash.
3. Yanchish
4. Tasniflash.
Asosiy boyitish jarayonlari quyidagi turlarga bo‘linadi:
1. Gravitatsiya usulida boyitish.
2. Flotatsiya usulida boyitish.
3. Magnit usulida boyitish.
4. Elektr usulida boyitish.
5. Maxsus kimyoviy usulda boyitish va h.k.
Foydali qazilmalarning turlari, ularning fizik - kimyoviy tarkibi va tasnifiga qarab, yuqorida keltirib o‘tilgan ma’lum bir texnologiyadagi boyitish usuli tanlanadi.
Yordamchi jarayonlar quyidagilardan iborat:

1. 
   Suvsizlantirish.
   
2. 
   Quyiltirish.
   
3. 
   Suzish (olingan boyitmalarni).
   
4. 
   Quritish (olingan boyitmalarni).
   
5. 
   Changsizlantirish.
   
6. 
   Sexlarni shamollatish
   

Gravitatsiya usulida boyitish asosan suvli muhitda zarrachalarning solishtirma og‘irligi va zichligiga asoslangan holda olib boriladi.
Flotatsiya usulida boyitish zarrachalarning gidrofob va gidrofil ya’ni, zarrachalarni namlanish va namlanmaslik xususiyatiga asoslanib olib boriladi. Flotatsiyaning moyli, ko‘pikli yoki ionli turlari mavjud.
Magnit usulida boyitishda esa zarrachalarning magnitlanish xossalariga asoslanib olib boriladi. Bunday usulda asosan temir tarkibli rudalar boyitiladi.
Elektr usulida boyitish- zarrachalarni kuchli elektr tokni o‘tkazuvchanligiga asoslanadi. Buning uchun konsentratlarni yanada tozaroq ajratib olish uchun elektroliz usulidan foydalaniladi.
Maxsus kimyoviy usulda boyitish quyidagi usullarga bo‘linadi:
1. Uyumlarda tanlab eritish
2. Yer osti usulida tanlab eritish
3.Maxsus changlarda (katta hajmdagi idish va reaktorlarda) tanlab eritish.
Har–xil sharoitdan kelib chiqqan xolda balansdan tashqari rudalarni uyumlarda tanlab eritish; foydali qazilmalar yupqa plastlardan tashkil topgan bo‘lsa, yer osti usulida tanlab eritish va maxsus changlarda tanlab eritish mumkin.
G‘alvirlash natijasida dastlabki xom ashyo panjara usti (yuqori) va panjara osti (pastki) mahsulotlarga ajraladi. Panjara ustida qolgan mahsulot +d sinf (ddan katta o‘lchamli) elakdan o‘tgan mahsulotni - d sinf (d dan kichik o‘lchamli) deb yuritiladi. G‘alvirlash amalda boyitish, qumoqlash, fabrikalarida, saralash, qurilishda, kimyo va boshqa sanoatlarda keng qo‘llaniladi.
Tayyorlov jarayonlarida foydali qazilmalarni qayta ishlashda g‘alvirlashning quyidagi ko‘rinishlari mavjud:
1. Mustaqil g‘alvir.
2. Tayyorlab beruvchi g‘alvir
3. Yordamchi g‘alvir.
1-rasmda boyitish jarayonlarining turlari va ularning ketma-ketligi keltirilgan.