Mavzu: Fe’l so’z turkumi. Fe’l shakllari

Unli bilan tugagan fe’llarga -r yoki -yur/-yүr variantlari qo‘shiladi (bashla+r yoki bashla +yur, ishlә+r yoki ishlә+yүr).

Yozma yodgorliklardan ma’lum bo‘lishicha, turkiy tillar taraqqiyotining qadimgi davrlarida unli bilan tugagan fe’llarga -yur/-yүr variantlari qo‘shilishi xarakterli bo‘lgan.

-r affiksli sifatdoshning bo‘lishsiz formasi -maz/-mәz//-mas/-mәs affiksi yordamida hosil bo‘ladi. Bu affiksning jarangli -maz/-mәz variantlari o‘g‘uz gruppasidagi turkiy tillar uchun xos bo‘lib, qipchoq va qarluq gruppasidagi turkiy tillarda asosan jarangsiz -mas[-mәs variantlari qo‘llanadi. O‘rxun-Enisey va qadimgi uyg‘ur tili yodgorliklarida ham faqat jarangli maz/-mәz variantlari qo‘llangan bo‘lib, QBda -maz[-mәz va -mas/-mәs variantlari parallel iste’molda bo‘lgan.

• -r affiksli sifatdoshning bo‘lishsiz formasi -maz/-mәz//-mas/-mәs affiksi yordamida hosil bo‘ladi. Bu affiksning jarangli -maz/-mәz variantlari o‘g‘uz gruppasidagi turkiy tillar uchun xos bo‘lib, qipchoq va qarluq gruppasidagi turkiy tillarda asosan jarangsiz -mas[-mәs variantlari qo‘llanadi. O‘rxun-Enisey va qadimgi uyg‘ur tili yodgorliklarida ham faqat jarangli maz/-mәz variantlari qo‘llangan bo‘lib, QBda -maz[-mәz va -mas/-mәs variantlari parallel iste’molda bo‘lgan.
• -g‘u/-gү (-qu/-kү) affiksli sifatdosh. Qo‘llanishi, ma’no va funksiyalari: