Mavzu: Farg’ona vodiysining cho’l va suv ekotizimlari umurtqasizlar va umurtqalilar hayvonot olami. 2021-yil

ZOG’ORA BALIQ
Zogʻora baliq (Cyprinus carpio) — karpsimonlar oilasiga mansub tur. Uzunligi 50—60 sm (baʼzan 1 m gacha), vazni 1,8—4,5 kg (baʼzan 16 kg va undan ortiqroq). Ogʻzi boshining pastki tomonida. Suzgich qanotlari qizgʻish tovlanib turadi. Orka va anal suzgichlarida bittadan tishli suyak nurlari, yuqori labi va ogʻzi chetlarida bir juftdan moʻylovlari boʻladi. Oʻrta, Qora, Azov, Kaspiy va Orol dengizlari hamda Tinch okean havzalariga qarashli dare va koʻllarda, shuningdek, Sirdaryo, Amurdaryo, Zarafshon va Murgʻob daryolarida tarqalgan. Areal chegarasida Yevropa zogʻora baligʻi (Zogʻora baliq carpio), orol zogʻora baligʻi (Zogʻora baliq aralensis), amur-xitoy zogʻora baligʻi (Zogʻora baliq haematopterus) va Vyetnam zogʻora baligʻi (Zogʻora baliq viridiviolaceus) deb ataladigan 4 kenja turdan iborat. Jan. dengizlarga quyiladigan daryolarda yarim oʻtkinchi guruhlarni hosil qiladi; den-gizning dare quyiladigan joylarida yashaydi. Tuxum qoʻyish uchun daryoga koʻtariladi. 2—5 yoshida jinsiy voyaga yetadi. 98 mingdan 1,8 mln. gacha uvildiriq tashlaydi. Aprel — iyul oylarida tuxum qoʻyadi. Yelimsimon tuxumlari oʻsimliklarga yopishib turadi. Yosh baliqchalar, zooplankton, voyaga yetgan davrida bentosdati oʻsimliklar va hasharotlar lichinkasi bilan oziklanadi. Goʻshti shirin va seryogʻligidan koʻplab ovlanadi, suv havzalarida boqiladi. Xonakilashtirilgan zog’ora baliq karp deyiladi.


ILONBOSH BALIQ
Ilonbosh (Channidae yoki Ophiocephalidae)— olabugʻasimonlar turkumiga mansub baliq. Tanasining uzunligi 15—120 sm, vazni 7 kg gacha. Asl vatani tropik Afrika, gʻarbiy va jan.sharqiy Osiyo, Amur daryosi havzasi. Yassilashgan boshi tangachalar bilan krplangan bulib, ilon boshiga uxshaydi. Orqa va anal suzgichlari uzun. I.ning atmosfera havosidan nafas olishga imkon beradigan jabra usti organi bor.
Ilonbosh Channa argus Amur daryosi havzasida tarqalgan. Tanasining uzunligi 85 sm gacha, vazni 7 kg gacha. Botqoqlashgan va hatto ifloslangan ko’lmak suv havzalarida yashay oladi, suvsizlikka bir necha kun chidaydi. 3 yoshida voyaga yetadi, iyun — iyul oylarida urchiydi. Urg’ochilari suv yuzasida poya va barglardan yasalgan uyaga oʻrtacha 7300 uvildiriq tashlaydi, erkagi bu tuxumlarni qoʻriklaydi. Yirtqich, 20-asrning 60-yillarida Oʻzbekiston suv havzalariga tasodifan kelib qolgan. Ovlanadi.