Мавзу: Ғарбий Европада мактаб, маориф ҳамда педагогик фикрлар тараққиёти

 

Мавзу: Ғарбий Европада мактаб, маориф ҳамда педагогик фикрлар тараққиёти  

Режа:

• 1 *Рицарлик тарбияси
• 2 *Шаҳар мактабларининг вужудга келиши
• 3 *Европада дастлабки университетлар ҳамда Академияларнинг ташкил топиши ва улардаги таълим тизими.
• 4 *Университетларнинг вужудга келиши ва уларнинг ривожланиши

Ўрта аср Ғарбий Европа мамлакатларида икки гуруҳга бўлинган ва етти фанни ўз ичига олган таълим дастури вужудга келган эди. Биринчи гуруҳ учта фандан иборат эди, шу сабабли унга лотинча «тривиум» номи берилди. Бунга грамматика (лотин тили грамматикаси), риторика ва диалектика кирар эди. Иккинчи гуруҳ тўрт фандан иборат бўлгани учун уни лотинча «квадривиум» дейилади. Унга арифметика, геометрия, астрономия ва мусиқа кирар эди. Ҳаммаси бўлиб бу етти фанни «етти эркин санъат» деб аташ расм бўлиб қолди.

• Ўрта аср Ғарбий Европа мамлакатларида икки гуруҳга бўлинган ва етти фанни ўз ичига олган таълим дастури вужудга келган эди. Биринчи гуруҳ учта фандан иборат эди, шу сабабли унга лотинча «тривиум» номи берилди. Бунга грамматика (лотин тили грамматикаси), риторика ва диалектика кирар эди. Иккинчи гуруҳ тўрт фандан иборат бўлгани учун уни лотинча «квадривиум» дейилади. Унга арифметика, геометрия, астрономия ва мусиқа кирар эди. Ҳаммаси бўлиб бу етти фанни «етти эркин санъат» деб аташ расм бўлиб қолди.

Ҳамма фанларнинг тожи деб — теология ҳисобланар эди. Ўрта асрларда бериладиган таълим дастури черков мактаблари орқали амалга оширилар эди.

Ҳамма фанларнинг тожи деб — теология ҳисобланар эди. Ўрта асрларда бериладиган таълим дастури черков мактаблари орқали амалга оширилар эди.

Черков мактабларининг асосий турлари: приход мактаби (яъни черковга қарашли), монастирь мактаби ва бош черков ёки епископ мактабларидан иборат эди.

Рицарлик тарбияси.

Ғарбий Европада ҳам дунёвий феодаллар муҳитида рицарь фазилатларига эга бўлган тажрибали, моҳир ва мард жангчи, шунингдек, олижаноб, назокатли, одобли, хушмуомалали, виждонли, фидокор ва содиқ инсон — тарбияси билан боғлиқ алоҳида тарбия тизими, яъни рицарь тарбияси майдонга келди.

Шаҳар мактабларининг вужудга келиши.

Ғарбий Европада XII—XIII асрларда ҳунармандчилик ва савдонинг ривожланиши шаҳарларнинг ўсишига ва шаҳар маданиятининг вужудга келишига сабаб бўлди. Шаҳарнинг асосий аҳолисини ташкил қилувчи ҳунарманд ва савдогарлар ўз болаларига амалий фаолият учун зарур бўлган билим беришни истар эдилар. Улар ўша даврларда черков мактабларидан қаноатланмадилар. Ҳунармандлар цехларга уюшиб, ўзларининг цех мактабларини оча бошладилар, бундай мактабларда ҳунармандларнинг болаларига ўз она тилларида ўқиш ва ёзиш, ҳисоб ва дин ўргатилар эди: ҳунар эса уйда — оталарининг устахонасида ўргатилар эди.

Европада дастлабки университетлар ҳамда Академияларнинг ташкил топиши ва улардаги таълим тизими.

Европада биринчи университетлар XII асрнинг иккинчи ярмида Италияда (Болонья шаҳрида), Англияда (Оксфорд шаҳрида), Францияда (Парижда) ташкил қилинди. Бу университетлар дастлаб профессор ва студентларнинг мустақил идора қилинадиган уюшмаси (корпорацияси)дан иборат эди. Кейинчалик XIII асрда бу корпорациялар ўз-ўзини идора қилиш ҳуқуқини сақлаб қолган ҳолда давлат томонидан расмий тасдиқланди. Черков эса университетни тамомлаган студентларга илмий даража ва ўқитувчилик ҳуқуқини беришни ўз ихтиёрига олди.

Университетларнинг вужудга келиши ва уларнинг ривожланиши.

VIII асрда истило қилинган Испанияда ташкил қилинган араб олий ўқув юртлари Европа университетлари учун маълум даражада намуна бўлди. Испанияда араблар барпо қилган феодал мусулмон давлатининг пойтахти Кордова шаҳрида ташкил қилинган араб олий ўқув юртларида фалсафа, математика, астрономия, медицина фанлари ўқитилар эди. Европанинг турли мамлакатларидан келган кўп талабалар Кордовада ўқиб, олий маълумот олардилар.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

•  
• 1. И.А.Каримов. «Ижобий ишларимизни охирига етказайлик». Т.: Ўзб, 1994 й.
• 2. И.А.Каримов. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997 йил
• 3. Ибн Халмиқон ҳақида. Абу Наср Форобийнинг «Фозил одамлар шаҳри» китобидан олинди. Т. Абдулла Қодирий номидаги Хлақ мероси нашириёти,
• 4. Абу Наср Форобий. Рисолалар. Масъул муҳаррир Ўзбекистон респебликаси ФА ҳақиқий аъзоси М.М.Хайруллаев. Т. «ФАН», 1975.
• 5. www.ziyonet.uz

Етиборингиз учун рахмат!!!