Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

b) Induktiv xulosa chiqarishi. 
Ehtimoliy xulosa chiqarish turli xil shakllarda,
shu jumladan, induktiv xulosa chiqarish shaklida amalga oshishi mumkin. Ularning
barchasiga xos xususiyat – xulosaning asoslardan mantiqan zaruriy ravishda kelib
chiqmasligi hamda faqat ma’lum bir darajada tasdiqlanishidir. Asoslarning xulosani
tasdiqlash darajasi 
mantiqiy ehtimollik
, deb nom olgan.
Bilish, qaysi sohada amalga oshishidan qat’iy nazar-sog‘lom aql darajasidami 
yoki ilmiy bilishdami – doimo predmet va hodisalarning hissiy idrok etiladigan xossa
va munosabatlarini o‘rganishidan boshlanadi. Uni falsafada, mantiqda empirik bilish 
S
M
P

---

bosqichi deb atashadi. Bu bosqichda sub’ekt turli xil tabiiy jarayonlar, ijtimoiy 
hodisalarda o‘xshash sharoitlarda ma’lum bir xususiyatlarning takrorlanishini 
kuzatadi. Bu ana shu turg‘un holda takrorlanib turuvchi xossaning ayrim predmetning
individual xossasi emas, balki ma’lum bir sinfga mansub predmetlarning umumiy 
xossasi bo‘lsa kerak, degan fikrga kelishga asos bo‘ladi. Masalan, qaysi davlatda 
demokratiya prinsiplariga yaxshi amal qilinsa o‘sha davlat aholisining ijtimoiy 
turmush darajasi yuqoriligini kuzatish mumkin. SHu asosda demokratiyaning 
prinsiplari, shartlari yaxshi amal qiladigan har qanday davlatda aholining turmush 
darajasi yuqori bo‘ladi, degan xulosaga kelish mumkin.
Mana shunday juz’iy bilimdan umumiy bilimga mantiqan o‘tish induksiya
shaklida sodir bo‘ladi (lotincha inductio-yagona asosga keltirish).
Induktiv xulosa chiqarish 
empirik umumlashtirish shaklida sodir bo‘lib, unda
birorta belgining ma’lum bir sinfga mansub predmetlarda takrorlanishini kuzatish
asosida, shu belgining mazkur sinfga tegishli barcha perdmetlarga xosligi xaqida
xulosa chiqariladi.
Induksiya asosida chiqarilgan xulosalar ilmiy bilishda o‘rnatilgan turli empirik
qonuniyatlar, yaratilgan umumlashmalar tarzida o‘z aksini topadi, predmet va
hodisalar haqidagi bilimlarimizni kengaytirishiga olib keladi.
Masalan:
Zardusht Qadimgi Xorazmda tug‘ilgan
Budda Hindistonda tug‘ilgan
Muso Misrda tug‘ilgan
Iso (Iisus Xristos) Quddusga yaqin Viflemda tug‘ilgan
Muhammad (SAV) Makkada tug‘ilgan
Ular buyuk dinlarning asoschilaridir
Demak, buyuk dinlarning asoschilari SHarqdan chiqqanlar.
YOki:
Kitoblar – ma’naviy boylik
Kitoblar - aqliy mexnat natijalari
Demak, aqliy mexnat natijalarining ba’zilari ma’naviy boylikdir.