Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

munosabatlar jarayonida kategoriyalarning sababiy
bog‘lanishini estetik tasavvurlarning ikki jihatiga ko‘ra
ajratadi. Birinchisi – obektiv sharoitdan kelib chiqadigan
dastlabki jarayonlar. Bular - go‘zallik, ulug‘vorlik, chiroylilik
hamda ularning ziddi bo‘lmish – hunuklik, tubanlik,
pastkashlikdir. Ikkinchisi – turli xil obektiv sharoitlarda
yuzaga keladigan hamda bevosita psixologik jarayonlarga
tegishli bo‘lgan sharoitlardir. Bular – fojeaviylik va
kulgililikdir. Italyan estetigi Morpurgo-Talyabue esa estetik
kategoriyalarning ikkita turini ajratib ko‘rsatadi: ontologik
va ta’sirchanlik (ekspressivnыy). 
Estetik kategoriyalarning tasnifi, tizimlari, turlari va
xususiyatlari rus nafosatshunos olimlarning qator
tadqiqotlarida o‘rganilgan. Ayniqsa, E.G.YAkovlev
tomonidan estetika kategoriyalarining tizimlashtirilishi bir
qadar qiziqarli va kengqamrovliligi bilan muhim ahamiyatga
ega. U o‘zi ishlab chiqqan tizimda kategoriyalarni uchta
guruxga ajratadi. Bular: 1) obektiv, 2) obektiv-subektiv,3)
subektiv. Bu tizim ushbu jadvalda quyidagicha aks etgan:
Nafosat
Universal kategoriyalar
Go‘zallik
Estetik ideal
San’at
Ulug‘vorlik
Estetik did
Badiiy obraz
Fojeaviylik
Estetik tuyg‘u
Ijod
Obektiv
kategoriyalar
Obektiv-subektiv
kategoriyalar
Subektiv
kategoriyalar
E.G.YAkovlevning fikriga ko‘ra, mazkur tizim shu turda
yaratilgan boshqa tizimlardan o‘zining universal-
kengqamrovli mazmun va falsafiy-estetik mohiyat kasb etib,
moslashuvchanlik (subordinatsiya) va muvofiqlashtiruvchilik