Reja: 1.Dastlabki Ethernet. 2. Ethernet texnologiyasi tarkibi. 3.Fast Ethernet. 1980- yillarda ishlab chiqilgan axborot tezligi ancha past bo’lgan ETHERNET( 10Mb/s) , Token Ring (16 Mb/s) va FDDI (2.5 Mb /s ) kabi local tarmoq texnologiyalari birgalikda foydalaniladigan muhitga ega local kompyuter tarmoqlari texnologiyalarida ishlatilgan. Birgalikda foydalaniladigan deganda , masalan : bir xonada yoki biron bir idoraning bir nechta axborot almashish qurilmalarining bir – biriga simlar orqali ulanib local tarmoq hosil qilishini tushunishimiz mumkin. Bu tarmoqlar dastlabki kompyuter tarmoqlari ishlatila boshlagan yillarda ancha keng foydalanilgan. Birinchi Ethernet texnologiya tarmoqlari 0,5 diametrli KOAKSIKAL kabelda yaratilgan biroq keyinchalik qayta ishlab mukammallashtirilgan Ethernet texnologiyasi keng qo’llanila boshladi . Vaqt o’tishi bilan Ethernet texnologiyasining mukammal , dastlabkisiga nisbatan ancha tezligi yuqori bo’lgan boshqa turlari ishlab chiqildi : Fast Ethernet Gigabit Ethernet Ethernet tarmogini yaratish uchun ko’pincha o’rama simlik kabellardan foydalaniladi , chunki bu kabelni o’rnatish va oson va arzon hisoblanadi. Ethernet texnologiyasi tarkibida 4 ta standart mavjud: 10 Base – 5- diametri 0.5 bo’lgan qalin koaksial kabel ishlatiladi . Bu standart yo’gon Ethernet deb ham ataladi va umumiy shina topologiyasida quriladi.
10 Base – 2- axborot uzatish muhiti sifatida markazidan 0.89 diametrli mis sim o’tgan , tashqi diametri 5mm bo’lgan ingichka koaksikal kabeldan foydalaniladi. Bu standart ingichka Ethernet deb ham yuritiladi va tarmoqda bitta sigmentning uzunligi ko’pi bilan 185m bo’lishi mumkin .
10 Base -T - malumotlarni uzatishda ekranlanmagan o’ralma juftlik (UTP) kabeli ishlatilgan . Bu kabel telefon apparatlarini ulash uchun ham ishlatilgan va VOISE GRADE ya’ni tovush uzatish kabeli deb ham atalgan . Bu o’ralma juftlikning bittasi kompyuterdan kompyuterga to’gri ma’lumot o’tkazish uchun ( Tx) , ikkinchisi konsentratordan kompyuterga ma’lumot uzatish ( Rx) uchun ishlayotgan va uning uzunligi ko’pi bilan 100 mgacha bo’lishi mumkin .
Markazga asoslangan yulduz shaklidagi topologiyani hosil qiladi.
10 Base - F- optik tolali kabelda ulanadi. Topologiyasi 10Base –T standartidagi topologiyaga o’xshash. Ushbu standartning bir nechta variantlari mavjud - FOIRL ( masofa 1000 m gacha ), 10 Base – FL ( 2000 m gacha bo’lgan masofa ) , 10 Base – FB (2000 m gacha ). Uzunligi 1 km gacha yetkazilishi mumkin bo’lgan , arzon hisoblangan optik tolali kabel ishlatiladi . bunda ham tarmoq adaptori konsentrator bilan ulash uchun 2 ta kabel ( optik tolali ) ishlatiladi . adapterning Tx chiqishi konsentratorning Rx kirishi bilan , adapterning Rx kirishi esa konsentratorning Tx chiqishi bilan ulanadi .
FAST ETHERNET - bu tarmoqda koaksikal kabel ishlatilmaydi va uning tuzilishi har doim komutator va konsentratorlar asosida qurilib ierarxik yulduz topologiyasiga ega bo’ladi . 10 Base - T va 10 Base -F lardan farqi FAST ETHERNET konsentrator asosida qurilib diametri ko’pi bilan 200 m bo’lishi mumkin . Shuning hisobiga bu standartga kadrni uzatish vaqti 10 barobar kichraygan ya’ni axborot uzatish tezlashishi 100 Mbit/s ga teng. Bu tarmoning umumiy uzunligini komutatorlardan foydalanib uzaytirish imkoni mavjud. Shuning uchun katta local tarmoqlarni qurishga FAST ETHERNET texnologiyasidan bemalol foydalansa bo’ladi.