Mavzu: eski turkiy tilning o’ziga xos fonetik xususiyatlari mundarija kirish

Yozgi mehnat - qishki rohat.

Mehnatdan do’st ortar, g’iybatdan – dushman.

Do’st achitib gapirar, dushman – kuldirib.

Yaxshi do’st – jon ozig’i,

Yomon do’st – bosh qozig’i.

Donoga ish – shonu shuhrat,

Nodonga ish – g’amu kulfat.

Ba’zi tarixiy manbalarda o‘zbek nomining kelib chiqishini Oltin O‘rda xoni O‘zbekxon va u boshqargan davlat nomiga nisbat berib, g‘ayriilmiy fikrlar aytilgan. Bu fikrlarga B.Ahmedov haqli ravishda e’tiroz bildirgan edi. Lekin u o‘zbek nomining keng yoyilishi masalasida, asosan, A. Y. Yakubovskiy fikriga qo‘shilgan. Ba’zi tarixiy manbalarda, jumladan, dialekt va shevalar materiallarida, xalq so‘zlashuv tili asosida yaratilgan o‘zbek xalqining shajaralari va badiiy asarlarda ham o‘zbek xalqi 92 urug‘-qabilalarning birlashuvidan tashkil topgan degan fikrlarni uchratish mumkin . Masalan, “Qitmir”, “Nasabnoma” (“Nasabnomai o‘zbek”), “Majmu’ at-tavorix”, “Asomiya navadu firqayi o‘zbek” kabilar o‘zbek xalqining shajarasiga bag‘ishlangan bo‘lib, dialekt va sheva vakillari tilida saqlanib kelinayotgan 92 urug‘ va qabilalar ma’lumotlariga mos keladi. Ana shu urug‘lar orasida o‘zbek nomi bilan atalgani ham mavjud. Lekin ayrim ishlarda o‘zbek xalqining 92 urug‘i haqidagi shajara tan olinmaydi. Masalan, I.Jabborov bu haqda shunday deb yozadi: “Ko‘pgina manba va rivoyatlarda o‘zbeklarning genealogiyasi (shajarasi) haqida gapirilib, o‘zbek xalqi 92 urug‘ (qabila) dan tashkil topgan, deyiladi. Asli bu raqam haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi”. Olimning bu fikriga qo‘shilib bo‘lmaydi. O‘zbek xalqining bu shajarasidagi ro‘yxat juda keng bo‘lib, u hali ham to‘liq qayd etilmagan. Asosiy urug‘lar qatoriga kirmay qolgan qanchadan-qancha shoxobchalari bor. Buni sheva materiallari va joy nomlari ham tasdiqlaydi. Ko‘pgina tadqiqotlarda bu haqda dalilllar mavjud.