Мавзу: ер қобиғининг ва органик дунёсининг ривожланиш тарихи

Arxey davri - eng qadimgi (4,5-2,5 milliard yil)
•
Proterozoy - hayotning paydo bo'lish davri (2,5 milliard-535 
million yil),
•
paleozoy - qadimgi hayot davri (531-251 million yil),
•
Mezozoy - o'rta hayot davri (251-65 million yil)
•
Senozoy - yangi hayot davri (65 million yil - hozirgacha)
Evolyutsiyaning asosiy bosqichlari:

---

•
Ер пўстининг узоқ вақт давом этган ривожланиш тарихини
тиклашда босқичма-босқич муайян кетма-кетликда содир бўлган
геологик воқеа ва ҳодисалар таҳлил этилади. Уларнинг орасида
қуйидагилар асосий ҳисобланади:
•
- вақт босқичлари (геохронологик табақалар);
•
- геодинамик вазиятлар (тектогенез, орогенез);
•
-палеогеографик
шароитлар
ва
чўкинди
тўпланиши;
•
- органик дунё эволюцияси;
•
- фойдали қазилмаларнинг шаклланиши.

---

•
Ер пўстининг узоқ давом этган геологик 
ривожланиш тарихи акрон деб номланувчи иккита 
энг йирик геохронологик табақага: архей (юнонча 
«архео» - қадимий) ва протерозой (лотинча 
«
протерос
» - биринчи, 
зоэ
-ҳаёт) бўлинади.
•
Бутун архей ва протерозойда кечган узоқ геологик 
ўтмиш 
криптозой
(“
криптос
-яширин, 
зоэ
-ҳаёт) ёки 
токембрий
деган умумий ном билан 
бирлаштирилади
. 
•
Фанерозой 
эони (юнонча «фанерос» - яққол, «зоэ» -
ҳаёт) учта эрани: палеозой, мезозой ва кайнозойни 
ўз ичига олади.

---

a) insoniyat sivilizatsiyasining shakllanishi (miloddan avvalgi V 
asrgacha) - mehnat qurollarini yaratish uchun minerallar, 
toshlar, rudalardan foydalanish tajribasini rivojlantirish
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari: ilmiygacha
bo’lgan bosqich

---

b) antik davr (miloddan avvalgi V asr - milodiy V asr) - minerallar, 
toshlar va geologik jarayonlar (qadimgi faylasuflarning asarlari) 
haqidagi g'oyalarning tug'ilishi.
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari: ilmiygacha
bo’lgan bosqich

---

v) sxolastik davr (m.a 5-14 asrlar) - ruda sanoatining rivojlanishi 
[sxolastika hayotdan ajralgan, mavhum fikrlashga asoslangan, 
tajriba bilan tasdiqlanmagan fikrlarni anglatadi]
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari: ilmiygacha
bo’lgan bosqich

---

d) Uyg'onish davri (14-16 asrlar 
- 18-asr o'rtalari) - buyuk 
geografik kashfiyotlar, ma'dan 
konlarining rivojlanishi, qadimgi 
davr tabiati haqidagi falsafiy 
qarashlarning tiklanishi
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari: ilmiygacha
bo’lgan bosqich

---

1. O'tish davri (18-asrning 
2-yarmi) - materiyani 
o'rganishning fizik 
bosqichi, Kant va 
Laplasning kosmogen 
gipotezasi
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari: ilmiygacha
bo’lgan bosqich

---

2. Qahramonlik davri (19-asrning 1-yarmi) - paleontologiya, 
biostratigrafik usullar, geologik xaritalash, moddani 
o'rganishning kimyoviy bosqichi, mineralogiya
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari:ilmiy bosqich

---

3. Klassik davr (19-asrning 2-yarmi) - qisqarish gipotezasi, geosinklinallar va 
platformalar to'g'risidagi ta'limot, geomorfologiya, fanerozoyning umumiy stratigrafik 
miqyosini yaratish, materiklarning mintaqaviy geologiyasi, paleogeografiya, ruda 
konlari haqidagi ta'limot, kristallografiya, gidrogeologiya, petrografiya.
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari:ilmiy bosqich

---

4. Kritik davr (20-asrning 10-60-yillari) - geosinklinallar, orogenlar va platformalar 
haqidagi ta'limotning rivojlanishi, mobilizmning paydo bo'lishi, moddalarni o'rganishning 
kristal-kimyoviy bosqichi, geokimyo, seysmologiya, geofizika, radioizotop 
geologiyasining rivojlanishi; Yer tuzilishining qobiq modelini yaratish, mintaqaviy 
geologik va geofizik tadqiqotlar, kontinental burg'ulashni qo'llab-quvvatlash, amaliy 
fanlarni rivojlantirish: neft geologiyasi, ko'mir geologiyasi, muhandislik geologiyasi, 
geokryologiya
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari:ilmiy bosqich

---

5. Eng yangi bosqich (20-asrning 60-90 yillari) - litosfera plitalarining 
tektonikasi, Jahon okeanini o'rganish (shu jumladan chuqur dengiz 
burg'ilashlari), Yerni kosmosdan o'rganish, Prekambriyaning 
geoxronologiyasi, materiyaning izotopik darajasi, materiklarda superdeep 
burg'ulash, seysmik stratigrafiya, seysmik tomografiya, paleomagnetizm, 
eksperimental mineralogiya va petrologiya, geokimyo, kosmokimyo, 
matematik modellashtirish, geoinformatika
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari:ilmiy bosqich

---

6. Zamonaviy bosqich (20-asr oxiri - 21-asr boshlari) -
Yer va yer sayyoralarining global geodinamik modeli, 
global geoekologiya
Geologiya rivojlanishining asosiy
bosqichlari:ilmiy bosqich

---