|
Mavzu:
Elektron hukumat va elektron hujjat
aylanish tizimi
Bajardi:__________________
Tekshirdi:________________
Samarqand – 2022
Reja:
1.“Elektron hukumat” tushunchasi va maqsadi
2.Interaktiv davlat xizmatlarini ko'rsatishda "Elektron hukumat" tizimining
faoliyati .
3”Elektron hukumat” tizimi va interaktiv davlat xizmatlarini rivojlantirish.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.Elektron hukumat tushunchasi va maqsadi
.
Elektron hukumat - barcha ham “ichki”, ham “tashqi” aloqalar va jarayonlar
majmuasi tegishli axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan quvvatlanib va
taʼminlanib turadigan hukumat. Kommunikatsiya tarmoqlari (shu jumladan
Internet) orqali axborotga ishlov berish, uni uzatish va tarqatishni elektron vositalari
asosida davlat boshqaruvini tashkil qilishni, davlat hokimiyati organlarini barcha
boʻgʻinlari tomonidan fuqarolarning barcha toifalariga elektron vositalar bilan
xizmatlar koʻrsatish, oʻsha vositalar yordamida fuqarolarga davlat organlarining
faoliyati haqida axborot berish Aloqa (lotincha communicatio – umumlashtiraman,
bogʻlayman) kibernetikada – informatsiya (axborot)larni almashish jarayoni.
Jismoniy va ijtimoiy nuqtai nazardan yondoshiladigan kommunikatsiyalar mavjud.
Kibernetika (yun. kybernetile - boshqarish sanʼati) — axborotni qabul qilish, saqlash,
uni qayta ishlash hamda undan turli jarayonlarni boshqarishda foydalanish bilan
shugʻullanadigan fan.
Bugungi kunda "elektron hukumat“ tushunchasiga turli ta'rif va tavsiflar
berilgan. Ba'zi manbalarda, elektron hukumatga davlat xizmatlarini taqdim etish
jarayonini avtomatlashtirish deb qaralsa, boshqalarida elektron hukumat, bu - fuqaro,
biznes vakillari, davlat organlari va tashkilotlarga davlat xizmatlarini taqdim etishda
axborotkommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish, deb ta'rif berilgan.
Umuman olganda, elektron hukumat, bu - raqamlitexnologiyalar, Internet va
zamonaviy ommaviy axborot vositalari asosida davlat xizmatlarini taqdim qilish
jarayonini, fuqarolarni va boshqaruvni ichki va tashqi o'zaro munosabatlarda
o'zgartirishlar vositasida ishtirokini doimiy optimallashtirishdir. Elektron hukumat
aholiga, tadbirkorlarga va davlat organlariga ko'rsatilayotgan davlat xizmatlarini
taqdim qilishni osonlashtiradi, fuqarolarning o'z-o'zini boshqarishlari uchun
qo'shimcha imkoniyatlar yaratadi, ularning texnologik yangiliklardan xabardorligini
oshiradi va davlat boshqaruvidagi ishtirokini osonlashtiradi.
Elektron hukumat” tushunchasi 1990-yillarning boshida paydo boʻlgan, lekin
amaliyotga soʻnggi yilardan boshlab tatbiq qilina boshladi. Elektron hukumatni ishlab
chiqish bilan birinchi galda AQSh va Angliya, hamda Italiya, Norvegiya, Singapur,
Avstraliya va ayrim boshqa davlatlar (Fransiya, Germaniya, Katar, BAA va
boshqalar) shugʻullandilar.
Jahon tajribasida elektron hukumat tizimi quyidagi asosiy texnologik
tamoyillar poydevorida shakllangan: (shu jumladan O’zbekiston elektron hukumat
tizimi ham).
1)G2G (Government to Government) – Davlat–davlatga;
2) G2C (Government to Citizens) – Davlat fuqarolarga;
3) G2F (Government to Foreigners) – Davlat xorijliklarga;
4) G2B (Government to Business) – Davlat biznesga.
Ba’zi davlatlarning elektron hukumat tizimi shuningdek quyidagi tarmoqlarga
ham ega: G2S (Government to Science) – Davlat–Ilm-fanga; G2N (Government to
third sector) – Davlat-uchinchi sektor.
Endi mazkur yo’nalishlarni batafsil tahlil qilsak:
1) G2G (Government to Government) – Davlat–davlatga – bunda Davlat
boshqaruvi apparati ichki strukturalari, markaziy va mahalliy hokimiyatlar, turli
davlat idora, tashkilot va muassasalari orasidagi o’zaro munosabatlarda elektron
hukumat tizimini joriy etish, elektron hujjat aylanishi, davlat organlari faoliyatining
shaffofligi ortishi, doimiy monitoring va hisobot shakllari kabilar amalga oshiriladi.
2) G2C (Government to Citizens) – Davlat fuqarolarga – bu tizimda esa,
fuqarolar, yagona davlat interaktiv xizmatlari portali orqali, o’zlarining davlat
organlariga ariza, shikoyat yoki taklif kabi murojaatlarini elektron tarzda yuborishlari
va ularga javob olishlari, turli xil davlat xizmatlaridan foydalanishlari, ya’ni,
masalan, rasmiy hujjatlarning elektron nusxalarini shakllantirib olishlari, turli xil
ma’lumotnoma, xabarnomalarni olishlari, shuningdek turli xil to’lovlar bo’yicha
tranzaksiyalarni on-layn usulda amalga oshirishlari mumkin bo'ladi.
3) G2F (Government to Foreigners) – Davlat xorijliklarga – bu tizimda, Davlat
va xorijlik shaxslar o’rtasida, milliy qonunchilik va xalqaro hujjatlarga tayangan
holda interaktiv xizmatlar ko’rsatilishi nazarda tutiladi. Masalan, viza masalalari,
investitsiyalar, ta’lim va turizm sohalariga oid xizmatlar ko’rsatilishi nazarda tutiladi.
4) G2B (Government to Business) – Davlat biznesga – mazkur tizim esa,
yuridik shaxslar, ishbilarmonlar va tadbirkorlar uchun ruxsatnomalar olish, turli xil
rasmiy jarayonlarni interaktiv usulda soddalashtirilgan tarzda amalga oshirish,
shuningdek, davlat yig’imlari, to’lovlar va ho kazolarni on-layn amalga oshirish,
hisobotlar va rasmiy murojaatlarni on-layn yuborish imkonini berishi ko’zlanadi.
Oʻzbekistonda ham elektron hukumat barpo qilish ishlari boshlab yuborilgan.
Jahon tajribasiga mavjud amaliyotga koʻra, u ikki oʻzaro bogʻlangan, lekin funksional
jihatdan mustaqil qismlardan, Hukumat Intranetidan va tashqi infratuzilmadan tarkib
topgan. Hukumat Intraneti axborot tizimining ichki infratuzilmasini qamrab oladi, u
davlat tuzilmalari tomonidan davlat korporativ vazifalarini amalga oshirishdagi
oʻzaro munosabatlarda foydalaniladi. Tashqi infratuzilma, davlatni fuqarolar (G2C)
va tashkilotlar (G2B) bilan oʻzaro ishlashini taʼminlaydigan ommaviy axborot
infratuzilmasini qamrab oladi. Intranet (inglizcha intranet – ichki tarmoq) – internet
texnologiyasi, dastur taʼminoti va qaydnomalari asosida tashkil etilgan maʼlumotlar
ombori va elektron jadvallar bilan jamoa boʻlib ishlashga imkon beruvchi korxona va
tashkilot miqyosidagi kompyuter tarmogʻi Elektron hukumat” joriy etilgach, davlat
organlari faoliyatining shaffofligi va ochiqligi ancha ortadi, davlat organlari
xizimatlaridan foydalanish kengayadi va osonlashadi, ularni alohida fuqarolarga
taqdim etish imkoniyati vujudga keladi, fuqarolarni siyosiy jarayonlarga va davlat
boshqaruviga jalb etish imkoniyati yuzaga keladi, axborotlardan foydalanish va ularni
almashish tezlashadi, davlat xizmatlarini aholi va biznes vakillariga taqdim etish
optimallashadi, fuqarolarni o'z-o'ziga xizmat qilish imkoniyati paydo bo'ladi, shu
bilan birga, barcha foydalanuvchilarga davlat xizmatlarini taqdim etish bilan bog'liq
boshqa afzalliklar va qulayliklar taqdim etiladi.
O'zbekistonda ham dunyoning boshqa mamlakatlari kabi elektron hukumatni
shakllantirish va joriy etishga katta e'tibor qaratilgan.O'zbekiston Respublikasi
Prezidentining “Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini yanada
kengroq joriy qilish va rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida” 2012-yil 21-martdagi
PQ-1730-son qarori hamda ushbu qaror bilan tasdiqlangan 2012-2014 yillarda
zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini yanada keng joriy etish va
rivojlantirish dasturi"ni amalga oshirish bugungi kundagi eng dolzarb masalalardan
biri sanaladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
