Мавзу: эфкни аммиак билан нейтраллаш технологияси ва иссиқлик баланслари

ИҚТИСОДИЙ ҚИСМ.
Меннинг битирув малакавий ишим “Эфкни аммиак билан нейтраллаб аммофос ўғитини олиш технологиясини лойиҳалаш (Q=122000 т/й)”. Корхонанинг иктисодий самарадорлигини аниклаймиз
Капитал маблағларни ҳисоблаш.
5.1-жадвал
Тайёр махсулот учун материал ҳаражатлари.

№	Хом ашё	Улчов бирлиги	Бир-бирлик баҳоси, сўм	Ҳаммасининг баҳоси, сўм	Ташиш ва сақлаш ҳаражатлари, сўм	Умумий қиймати, сўм
1	Нетраллагич	4	50000000	200000000	30000000	230000000
2	Аммонизатор буғлатгич	2	2500000	5000000	750000	5750000
3	Абсорбер	5	3000000	15000000	2250000	17250000
4	Секлон	4	2000000	8000000	1200000	9200000
5
6
7
8
	ЖАМИ:	15	57500000	228000000	34200000	262200000

Демак, = 262200000

5.2-жадвал
Тайёр махсулот учун материал ҳаражатлари.

№	Хом ашё	Миқдори	Улчов бирлиги	Бир-бирлик баҳоси, сўм	Ҳаммасининг баҳоси, сўм	Ташиш ва сақлаш ҳаражатлари, сўм	Умумий қиймати, сўм
1	H3PO4	122000	кг	800	960000,00	9600	969600,00
2	NH3	200		2800	56000,00	560	56560,00
3
4
	ЖАМИ:	122200		3600	4392000,00	43920	1026160,00

Техник харажатлар

№	Хом ашё	Миқдори	Улчов бирлиги	Бир-бирлик баҳоси, сўм	Ҳаммасининг баҳоси, сўм
1	кутилмаган харажатлар учун		кг		50000000

Демак, =

1026160,00

+

50000000,00

=

51026160,00

сум
Бўлинмадаги ёрдамчи ускуналарнинг қиймати асосий ускуналар қийматидан 30% олинади.
= 78660000
Шундай қилиб, асосий воситалар актив қисмининг қиймати:
=

262200000

+

78660000

=

340860000

Технологик бўлимнинг ва жойлашган бинонинг қийматини топамиз:

Асосий бинонинг қийматини топамиз:
сўм
Шундай қилиб, бўлинманинг капитал маблагининг киймати:
=

340860000

+

54054000

=

394914000

сўм
Қимматлашув коэффициентини 1 деб қабул қиламиз, у ҳолда:

394914000,00

*

1,00

=

394914000,00

сўм
Меъёрлаштирилган айланма маблағлар миқдори бўлинманинг асосий ишлаб чиқариш воситаларининг 30% ини ташкил этади:
=

0,30

*

394914000,00

=

118474200,00

сўм
Тайёрланган махсулотнинг таннархини хисоблаймиз:
Қўшалоқ суперфосфат ишлаб чиқариш линиясида 16 киши ишлайди. Инженер техник ходимлар 3 киши. [22].
Демак, бу ишчилардан 3 киши VII разряд, 4 киши VIII разряд, 4 киши IX разряд, 4 киши X разряд, буйича ишлайди. Минимал иш хаки 149780 сўмни ташкил этади

Sих=	(4,284*	3	+	4,640*	4	+
4,997*	4	+	5,362*	4	+
5,733*	4	)=(	10,452	+	15,092	+
16,256	+	17,46	+	18,672	)*	149780
=	11672654,96

сўм
Энди асосий ишчиларнинг қўшимча иш хақини ҳисоблаймиз. Бу иш ҳақи асосий иш ҳақидан 15% миқдорда олинади:

11672655,0

=

1750898,2

сўм
Ижтимоий суғурта ажратмаларини ҳисоблаймиз:

11672654,96

+

1750898,2

=

5369421,282

сўм
Энди ишчиларнинг ўртача иш ҳақини ҳисоблаймиз. Ўртача иш ҳақи қуйидаги формуладан топилади:
=

Sур=	11672654,96	+	1750898,2	+	5369421,282	/
12	1566081,2

сўм
бу ерда, N - ишчилар сони.
Энди, ускуналарни созлаш ва ишлатиш ҳаражатларини ҳисоблаймиз. Бунинг учун
Н_О= амортизация, жорий ремонт, созловчиларнинг иш ҳақи, орқали топилади.
а) Амортизация ускуналар қийматидан 30% миқдорида олинади:

А=

262200000

*

0,3=

78660000

б) Жорий ремонт ускуналар сони бўйича топилади. Бир ускунага 145000 сўм сарфланади. Ускуналар сони 15 дона.

Ж_Р=

40000000

*

15

=

600000000

сўм
в) Созловчиларнинг ойлик иш ҳақи 750000 сўм.
Созловчилар сони 3 та.
сўм
Н_О=

Но=	78660000	+	600000000	+	24000000	=
=	702660000

сўм
Энди, Н_У -- умумий ҳаражатлар асосий иш ҳақидан 75% олинади, яъни:
=

11672654,96

*

0,75

=

8754491,22

сўм
Энди, маҳсулотнинг умумий таннархини топамиз:
=
=

Т=	51026160	+	11672654,96	+	1750898,2	+
5369421,282	+	702660000	+	8754491,22	+	394914000,00
=	11761476257

Баҳо, фойда ва рентабеллик.

Бир кг полиэтилен баҳосини қуйидагича аниқлаймиз:
бир кг полиэтилен таннархи

1176147625,7

/

122000000

=

880,1

сўм
бир кг полиэтилен бахоси
Б=R_Н*Т=

1,275	*	880,1	=	1149,7

сўм
Сотилган маҳсулот:
СМ=Б*N=

1149,7 * 120000000 = 149958822277

сўм
Фойда моддий жиҳатдан қўшимча маҳсулотнинг асосий шаклидир.
Ф=(Б - Т) =

Ф= 1149,7 - 880,1 * 120000000 = 323440597,1

сўм
Корхонадан чиқаётган маҳсулотнинг амалдаги рентабеллиги қуйидагича ҳисобланади:

R=	3234405971	/	11761476257	*100	=
=	27,5	%

Меҳнат унумдорлиги.
Меҳнат унумдорлиги маҳсулот бўйича ҳисобланади:

1499588223

/

12

=

1249656852

сўм
Меҳнат унумдорлиги натурал курсаткич бўйича ҳам топилади:

120000000

/

12

=

10000000

т
капитал маблағларнинг ўзини қоплаш муддати:
=

394914000	/	3234405971	=	2,7

йил
Фонд самарадорлиги:

1499588223

/

394914000

=

2,4

сўм/сўм
5.3-жадвал
Техник-иқтисодий курсаткичлар.

№	Курсаткичлар	улчов бирлиги	киймати
1	Ишлаб чикариш хажми	т/й	122000
2	Капитал маблаг	Минг сўм	3949140
3	Сотилган махсулот	Минг сўм	149958822
4	Ишчилар сони	Киши	12
5	Мехнат унумдорлиги
	а)Сотилган махсулот буйича	минг сўм	12496570
	б)Натурал курсаткич буйича	тн	10000000
6	Уртача иш хаки	сўм	146608120
7	Бир кг полиэтилен қувур таннархи	сўм	880,1
8	Бир кг полиэтилен қувур бахоси	сўм	1149,7
9	Фойда	минг сўм	32344060
10	Рентабеллик	%	27,5
11	Уз-узини коплаш муддати	йил	2,7
12	Фонд самарадорлиги	сўм/сўм	2,4

ХУЛОСА
Бугунги кунга келиб, табиий ресурслардан унумли фойдаланиш, материаллар ҳамда ускуна ва жиҳозларни ишлаш муддатларини узайтириш, маҳсулот ишлаб чиқариш жараёнига маҳаллий минерал хом-ашёларни ва замонавий самарадор технологиялари жорий этиш долзарб масалалардан бири ҳисобланади.
Илмий-техник адабиётлар таҳлилига кўра, фосфорли мураккаб ўғит олишнинг бир қанча усулларига қарамай аммофос ўғити усимлиқларга тасир қилиш ҳолати буйича ва иқтисодий, технологик тарафдан бир қанча авзалликлари бор. Бу усулда ўғитни олиш замон талабидан мослиги олиш усули қимматлиги ва чиқинди куб чиқишини инобатга олиб жараёнлари ва мос машиналарни мукаммаллаш, такомиллаштириш бўйича ҳамда янги юқори самарали усуллар ва машиналарини яратиш соҳасида илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш мақсадга мувофиқдир.