Mavzu: diversifikatsiyalangan portfelni matrisa taxlilidan foydalanib baholash uslubiyoti

Qirol - Savdo” korxonasini savdo strategiyasi parametrlari bo‘yicha diversifikatsiyalash

“Qirol - Savdo” korxonasini narxlar kanalining uzilishiga asoslangan sodda tendentsiyani quyidagi strategiyani ko‘rib chiqaylik. Uning asosiy va yagona parametri - bu narxning maksimal va minimal qiymatlari hisoblangan barlarning soni. Agar maksimal daraja yangilangan bo‘lsa, biz buni trendning boshlanishi va sotib olish uchun signal deb bilamiz. Biz pozitsiyani minimal daraja yangilanmaguncha ushlab turamiz, biz pasayish tendentsiyasining boshlanishini ko‘rib chiqamiz va pozitsiyani qisqartiramiz.
Ushbu oddiy strategiya trend harakatiga moyil bo‘lgan asboblarda yaxshi natijalar beradi. Masalan, ushbu strategiya parametrlarning o‘zgarishi oralig'ida qoniqarli natijalarni beradi, deylik 10 dan 100 gacha. Savdogarlar, odatda, strategiya o‘zini eng samarali ko‘rsatadigan parametrni aniqlash bilan cheklanib, ushbu parametr bilan bitta alohida tizimni sotishni boshlaydilar. Ammo, agar biz kapitalni taqsimlasangiz va bir xil strategiyani bir vaqtning o‘zida savdo qilsak, lekin har xil parametrlarga ega bo‘lsak, yanada barqaror natijalarga erishishimiz mumkin.
“Qirol - Savdo” korxonasini narxlar kanal uzunligi 10, 30 va 100 bar bo‘lgan uchta tizimni olsak, har xil tizimlar turli o‘lchamdagi tendentsiyalarni ishlab chiqadi. Uzoq kanalli tizim kichik tendentsiyalarni qarovsiz qoldirib, uzoq tendentsiyalarni tanlashda yaxshi bo‘ladi. Qisqa kanal tizimi qisqa tendentsiyalar bilan yaxshi ishlaydi. Natijada, bozor o‘zgaruvchanlik yanada samarali ishlov beriladi, har uchala tizimning ham kapitali farqlanadi, demak, bunday diversifikatsiyalangan portfelning xavfi past bo‘ladi.
Bundan tashqari, savdo-sotiqni muayyan parametrlarga ega bo‘lgan yagona strategiya bilan cheklash orqali biz shunchaki muvaffaqiyatsiz bo‘lish xavfini oshiramiz, chunki bozor harakatlari ushbu tizim uchun muvaffaqiyatsiz rivojlangan. Kapitalni turli xil parametrlarga ko‘ra diversifikatsiya qilish orqali strategiyaning ma'lum o‘rtacha samaradorligiga yaqin natijalarni kutish mumkin, bu esa o‘ziga xos bozor sharoitlarining muvaffaqiyatsiz kombinatsiyasiga duch kelish xavfini tug'dirmaydi.
Agar biron sababga ko‘ra tizim chiziqlar soniga qattiq bog'langan bo‘lsa va siz o‘zgartirilishi mumkin bo‘lgan parametrni topa olmasangiz, muddatni o‘zgartirishga urinib ko‘rishingiz mumkin.
Qoida tariqasida, muvaffaqiyatli strategiya bizga juda ko‘p parametrlarda foydali tizimlarni yaratishga imkon beradi, ammo bu cheklangan. Savdolar bepul emas va o‘z narxlariga ega bo‘lganligi sababli (brokerlik komissiyasi, siljish, tarqalish), bozordagi kichik tebranishlarni ushlab qolish foydali emas, chunki kutilayotgan foyda bitim narxiga mutanosib bo‘ladi. Boshqa tomondan, bozorning juda uzoq o‘zgarishi qisqa muddatli o‘yinchilarni qiziqtirishi ehtimoldan yiroq emas.
Ma'lum bo‘lishicha, parametrlar bo‘yicha diversifikatsiya samaradorlikning o‘ziga xos chegarasiga ega, chunki parametrlarning cheklangan doirasi u yoki bu strategiya foyda keltirishi mumkin bo‘lgan cheklangan bozor harakatlarini anglatadi. Va bu samaradorlik qanchalik yuqori bo‘lsa, savdo strategiyasining asosidagi g'oya bozor xatti-harakatlariga qanchalik mos keladi.
Turli xil asboblarning narxlari har xil tarzda o‘zgarishini kutish mantiqan to‘g'ri. Aksiyalar narxiga kompaniya ichidagi yangiliklar va kompaniya atrofidagi vaziyatning o‘zgarishi katta ta'sir ko‘rsatadi. Albatta, har bir kompaniyaning o‘ziga xos holati bor va u alohida shaklda rivojlanadi. Shuning uchun kapitalni taqsimlash va treyder arsenalida mavjud bo‘lgan strategiyalarni turli xil vositalar bilan sotish juda o‘rinli ko‘rinadi.
Boshqa tomondan, umumiy iqtisodiy zamin mavjud bo‘lib, bu bir xil bozordagi turli xil aktsiyalarning ozmi-ko‘pmi sinxron ravishda harakatlanishiga olib keladi. Muayyan iqtisodiyotdagi voqealar va tendentsiyalar hissiyotga o‘xshash ta'sir ko‘rsatadi futbolchilar va investorlar.

Xulosa
Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash turli qabul qiluvchi mamlakatlarda har xil

mahsulotlarni ishlab chiqarishni bildiradi. Ma’lum bir mahsulotni u yoki bu mamlakatda ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishning shu tovarni eksport qilishdan ko‘ra maqsadga muvofiqligi qabul qiluvchi mamlakatda bu mahsulot uchun import bojining miqdori bilan aniqlanadi. Yuqori import boji va o‘sayotgan talab vaziyatida xalqaro kompaniya shu mahsulot eksporti o‘rniga uni import qiluvchi mamlakatda ishlab chiqarish haqida qaror qabul qilishi mumkin. Bundan tashqari bir turdagi mahsulotni shu mamlakatda, boshqa turdagisini boshqa mamlakatda ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish xalqaro kompaniyaga o‘zini boshqa mamlakatlarda boshqa mahsulot mustahkam talabga egaligi va yangi bozorda o‘rnashish bo‘yicha muvaffaqiyatsizligi holatida, kompaniya o‘z yo‘qotishlarini
har xil mamlakatlardagi boshqa tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni oshirish hisobiga qoplashi mumkinligi bilan sug’urtalagan holda yangi bozorlarga kirish imkonini beradi.
Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash masalasi milliy korxonalarimizning ham jahon bozorlarida muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishining muhim shartlaridan biri hisoblahadi. Hozirgi kunda, O‘zbekistonda milliy iqtisodiyotimizni diversifikatsiyalash uni mustahkamlash va barqaror rivojlanishida muhim rol o‘ynamoqda va bu borada ma’lum natijalarga erishilmoqda. Mamlakatimizda mustaqillik yillarida iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini takomillashtirish borasida olib borilgan chora-tadbirlar natijasida ijobiy sifat o‘zgarishlariga erishildi. Bu avvalambor Mustaqillik yillarida O‘zbekistonning eksporti tarkibida ham sezilarli ijobiy o‘zgarishlarga erishildi. Xususan, eksportda xomashyo resurslarining ulushi kamayib bormoqda va borgan sari tayyor mahsulotlarning ulushi ko‘payib bormoqda. Jumladan paxta tolasining eksportdagi ulushi yildan-yilga kamayib ketayotganini kuzatish mushkul emas. Uning eksportdagi ulushi mustaqillikning ilk yillarida 50 foizdan ortiqni tashkil etgan bo‘lsa, hozirgi kunda uning ulushi 11,3 %ni tashkil etmoqda.
Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash turli qabul qiluvchi mamlakatlarda har xil mahsulotlarni ishlab chiqarishni bildiradi. Ma’lum bir mahsulotni u yoki bu mamlakatda ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishning shu tovarni eksport qilishdan ko‘ra maqsadga muvofiqligi qabul qiluvchi mamlakatda bu mahsulot uchun import bojining miqdori bilan aniqlanadi. Yuqori import boji va o‘sayotgan talab vaziyatida xalqaro kompaniya shu mahsulot eksporti o‘rniga uni import qiluvchi mamlakatda ishlab chiqarish haqida qaror qabul qilishi mumkin. Bundan tashqari bir turdagi mahsulotni shu mamlakatda, boshqa turdagisini boshqa mamlakatda ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish xalqaro kompaniyaga
o‘zini boshqa mamlakatlarda boshqa mahsulot mustahkam talabga egaligi va yangi bozorda o‘rnashish bo‘yicha muvaffaqiyatsizligi holatida, kompaniya o‘z yo‘qotishlarini har xil mamlakatlardagi boshqa tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni oshirish hisobiga qoplashi mumkinligi bilan sug’urtalagan holda yangi bozorlarga kirish imkonini beradi. Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash masalasi milliy korxonalarimizning ham jahon bozorlarida muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishining muhim shartlaridan biri hisoblahadi.
Hozirgi kunda, O‘zbekistonda milliy iqtisodiyotimizni diversifikatsiyalash uni mustahkamlash va barqaror rivojlanishida muhim rol o‘ynamoqda va bu borada ma’lum natijalarga erishilmoqda. Mamlakatimizda mustaqillik yillarida iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini takomillashtirish borasida olib borilgan chora-tadbirlar natijasida ijobiy sifat o‘zgarishlariga erishildi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YHATI

1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T.: O‘zbekiston, 2014.- 46 b.
2. O‘zbekiston Respublikasining «Markaziy banki to‘g’risida»gi Qonuni.
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev Birlashgan
Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasidagi nutqi.1.09.2017 y.
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 23 dekabr, 2017 yil.
5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF- 4947-sonli “2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi buyicha Harakatlar strategiyasi to‘g’risida”gi Farmoni.
6. Sh.M. Mirziyoev. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston
davlatini birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: O‘zbekiston, 2016. – 56 b.
7. Sh.M. Mirziyoev. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. – Toshkent: O‘zbekiston, 2017. -104 b.
8. Sh.M. Mirziyoev. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. –Toshkent: O‘zbekiston, 2017. -48 b.
9. Sh.M. Mirziyoev. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – Toshkent: O‘zbekiston, 2017. -488 b.
10. Inson taraqqiyoti. Darslik. I.f.d., prof. Q.X. Abduraxmonov tahriri ostida. - T.: Fan va texnologiya, 2014. - 476 s.
11. Микроэкономика: учеб. / Под.ред. Грязновой А.Г. и Юданова А.Ю. М.: КНОРУС, 2010. - 704 с.
12. Алимов Р.О., Расулев А.Ф., Қодиров А.М. “Ўзбекистон иқтисодиётининг рақобатбардошлигини ошириш муаммолари: назария ва амалиёт”. Монография. T.:Consauditinform - Nashr, 2006. - 438 б.205
13. Горбунов А. Национальная конкурентоспособность. – М.: «Анкил», 2010.- 256с.
14. Мазилкина Е.И, Паничкина Т.Г.Управление конкурентоспособностью. Учеб. пособ. - «Омега-Л», 2009. - 325с.
15. Michael E. Porter. Competitive strategy: Techniques Analyzing Industries and Competitors. The free press. New York London Toronto Sydney Singapore.2005
16. Пардаев М.Қ. Иқтисодий таҳлил назарияси. Дарслик. 2-нашр. Т.: “Инновацион ривожланиш нашриёт-матбаа уйи”, 2021. – 588 бет
17. Пардаев М.Қ., Холиқулов А.Н., Жумаева Г.Ж. Инвестицион
лойиҳалар таҳлили. Ўқув қўлланма. Т.: “Инновацион ривожланиш нашриёт-матбаа уйи”, 2021. – 252 бет. Т.: “Инновацион
ривожланиш нашриёт-матбаа уйи”, 2021. – 252 бет.
18. Пардаев М.Қ., Калонов М.Б., Шадиева Г.М., Ибодов К.М. Соҳа
маркетинги. Ўқув қўлланма. Т: “Fan va texnologiyalar nashriyotmatbaa uyi”, 2021. – 380 бет.
19. Пардаев М.Қ., Аминов З.Ю. Хизмат кўрсатиш корхоналар иқтисодий хавфсизлиги: муаммолар ва уларнинг ечимлари. Монография. Самарқанд: “Зарафшон” нашриёти, 2020. – 220 бет.
20. Пардаев М.Қ., Бабаназарова С.А., Кузиев З.Б., Очилова Ҳ.Н. Таълим хизматлари ва уларнинг самарадорлигини ошириш масалалари. Монография. Т.: “Инновацион ривожланиш нашриёт-матбаа уйи” нашриёти, 2020. – 260 бет.
21. Пардаев М.Қ., Абдурахманов Х.Х., М.А.Маҳкамова, О.М.Пардаев, С.А.Бабаназарова. Рақамли иқтисодиётнинг назарий ва амалий масалалари. Рақамли иқтисодиётнинг назарий ва амалий масалалари. Монография. Т: “Fan va texnologiyalar nashriyot-matbaa uyi”, 2021. – 172 бет.
22. Пардаев М.Қ., Пулатов М.Э., Пардаев О.М., Бердикулова И.Р.
Маркетинг тадқиқотларида статистик таҳлили. Ўқув қўлланма.
Т.: “Фан ва технология” нашриёти, 2018. – 448 бет.206
23. Пардаев М, Хасанов Б., Исроилов Ж., Пулатов М., Эшбоев Ў,
Холиқулов А.Н. Молиявий ва бошқарув таҳлили. Ўқувқўлланма, Т.: Чўлпон, 2012, 400 бет
24. Пардаев М.Қ., Холиқулов А.Н., Рахимов Ҳ.А. Меҳмонхона
хўжаликларида самарадорликни ошириш муаммолари. Монография. Иқтисодиёт. – Тошкент. 2013, 210-бет
25. Пардаев М.Қ., Холиқулов А.Н. Иқтисодиёт субъектларида омилли таҳлилни такомиллаштириш. Монография. Наврўз. – Тошкент. 2014, 236-бет
26. Porter, M. E. The Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. NY: Free Press, 2010.
27. Портер М. «Конкурентное преимущество» 2-е издание. Москва - 2006. 1200с.
28. Портер М. «Конкурентная стратегия» 2-е издание. Москва - 2012.- 936с.
29. Рубин Ю.Б. Конкуренция: Упорядоченное взаимодействие в профессиональном бизнесе. - М.: Маркет ДС, 2010. - 464 с.
30. Тарануха Ю.В. «Конкуренция и конкурентная стратегия».
Учебное пособие. М6 2008. - 270 с.
31. Философова Т.Г, Быков В.А. Конкуренция инновации. Учеб. пособ. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2008. - 295 с.
32. Чепурин М.Н.,. Киселева Е.А. «Курс экономической теории».
Учебник. -М: «АСА», 2009. - 758 с.
33. Xodiyev B.Y., Shodmonov SH.SH. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. -
T.: «Barkamol Fayz media», 2017, 159-b.
34. Холиқулов А.Н., Бердиқулов В., Ибодов К.М. Таққослама
менежмент. Ўқув-қўлланма, Т.: Иқтисод-молия нашриёти, 2021
йил – 162 бет
35. Холиқулов А.Н., Махмудова Д.Р. Иқтисодиётни стратегик
ривожлантириш шароитида кичик бизнесни бошқаришни
такомиллаштириш. Монография. Самарқанд, СамДЧТИ нашрматбаа маркази, 2020 йил – 126 бет
36. Худайбердиев У.Х. Статистика. Ўқув қўлланма Самарқанд,
СамДЧТИ нашриёти, 2019 й. – 262 бет.207
37. Худайбердиев У.Х., Холиқулов А.Н. Хизмат кўрсатиш соҳаси
ривожланиши ва муаммолари. Монография. Самарқанд,
СамИСИ, 2020 124 бет.

ILOVALAR

• 
  http://el.tfi.uz/images/Strategik_menejment_uzb.pdf
  
• 
  https://jolly-me.ru/uz/zhelezo/cifrovoi-dvoinik-digital-twin-element-kotorogo-tak-ne-hvatalo-apparat/
  
• 
  http://staff.tiiame.uz/storage/users/14/books/i0OJITJpvjmo71kpoHwpfonMZuJdOxYrBo5fJ8l6.pdf
  
• 
  http://staff.tiiame.uz/storage/users/538/books/qlLi5yDXVZzgF4oVKmbNpv47DmzrxZpNAQReYtQU.pdf
  
• 
  http://www.agriculture.uz/filesarchive/strategik%20menejment.pdf