Mavzu: Dispersion tahlil haqida tushuncha Reja: Dispersion tahlil Taqsimot qonuni haqidagi gipotezani baholash

^Mavzu: Dispersion tahlil haqida tushuncha
Reja:
1. Dispersion tahlil
2. Taqsimot qonuni haqidagi gipotezani baholash
3. O‘rtacha miqdorlar haqidagi gipotezalarni tekshirish
4. Asosiy tushuncha va atamalar
5. Qisqacha xulosalar

1.Dispersion tahlil

Bizni qiziqtiruvchi ko‘rsatkich yoki jarayonga ta’sir etuvchi omillarning har birining ta’sir ulushini aniqlash yoki ularning barchasini birgalikda ta’sirini belgilash - dispersion tahlil vazifasi hisoblanadi.
Dispersion tahlil - bir nechta tanlanmalar o’rtacha qiymatini solishtirish masalasini yechishda qo’llaniladi. Agar tekshiruv natijasida ularning matematik kutilishi bir- biridan kam farq qilsa, barcha tanlanmalar birlashtiriladi, tadqiq etilayotgan tizim xossalari haqidagi ma’lumotlar ko’payadi .
Ko’p faktorli dispersion tahlil tajribada qatnashayotgan faktorlar guruhidan kuzatilayotgan o’zgaruvchiga va uning natijasiga ta’sir qiladigan ixtiyoriy sondagi faktorlarni baholash imkonini beradi.
Dispersion tahlil sonli va sifatli xususiyatga ega bo’lgan faktorlarni baholash imkonini beradi, dispersion tahlil tenglamalarida faktorlar emas balki ularning “samaralari” qatnashadi. Faktorlar sonli xususiyatga ega bo’ganda, ularning kuzatilayotgan o’zgaruvchi bilan o’zaro aloqasi refressiya tenglamasi orqali ifodalanadi.


Bu tahlil jarayonida belgining hisobga olingan va olinmagan xilma-xil omil va kuchlar ta’siridan kelib chiqadigan umumiy dispertsiyasi (o‘zgaruvchanligini), ayrim omillarning xususiy dispertsiyasi ya’ni o‘rganilayotgan omillar ta’siri ostida yuzaga kelgan o‘zgaruvchanlik va qoldiq dispertsiya, ya’ni noma’lum sabablarga ko‘ra ro‘y berayotgan o‘zgaruvchanlik haqida axborotlar hosil bo‘ladi.

n m

Ya’ni
S ²  _{ }( x
^{ x )}2 ; (9.26)

ij
i 1 j 1

m
S ²  n_(x
^{ x )}2 ; (9.27)

  _j
j 1


m n

S ²  S ²  S ²  _(x  x )²
(9.28)

e  j  i j 1 i 1


Topilgan yig‘indilar asosida umumiy , omillar  ² va qoldiq  ²
dispersiyalar quyidagi formulalar yordamida hisoblanadi:

_S 2 _S 2
 ²  
_S 2
;  ²  ^ ;
_S 2
 ²  ^e . (9.29).