Мавзу: дислексия тасифи. Режа

Дислексиянинг келиб чиқишида нутқ ривожланишининг кечикиши кўп ахамиятга ега. Кўп холларда дислексияда нутқнинг ривожланишининг кечикиши кузатилади. Баъзи холларда бу қолоқлик енгил бўлади (нутқ 2 ёшдан кейин пайдо бўлганда) бошқа холларда нутқнинг ривожланишининг кечикиши қўпол тарзда яъни нутқ 4 ёш ва ундан кейинги ёшларда пайдо бўлганда. Дислексияли болаларда товуш талаффузининг бузилганлиги луғатининг камбағаллиги, сўзларни нотуғри ишлатганида кузатилади. Улар жумлаларни грамматик жиҳатдан тўғри туза олмайдилар. Сўзларни ишлатишида хатоларга йўл қўядилар.

• Дислексиянинг келиб чиқишида нутқ ривожланишининг кечикиши кўп ахамиятга ега. Кўп холларда дислексияда нутқнинг ривожланишининг кечикиши кузатилади. Баъзи холларда бу қолоқлик енгил бўлади (нутқ 2 ёшдан кейин пайдо бўлганда) бошқа холларда нутқнинг ривожланишининг кечикиши қўпол тарзда яъни нутқ 4 ёш ва ундан кейинги ёшларда пайдо бўлганда. Дислексияли болаларда товуш талаффузининг бузилганлиги луғатининг камбағаллиги, сўзларни нотуғри ишлатганида кузатилади. Улар жумлаларни грамматик жиҳатдан тўғри туза олмайдилар. Сўзларни ишлатишида хатоларга йўл қўядилар.

Р.Е.Левинанинг фикрича, оғзаки нутқ ва ўқиш бузилишлари асосида фонематик системанинг бир шаклга тушмаганлиги ётади. Ўқишга ўргатишнинг дастлабки, босқичларида болаларда нутқнинг фонетик-фонематик томони ривожламаганлиги кузатилади нутқий умумлаширишларнинг нотўғрилиги кузатилади. Бу сўзнинг товуш анализини қийинлаштиради. Харфларни ўзлаштирмаслик, график белигиларини ўзлаштиридаги заифликдан емас, балки товушларни умумлаштиришани бир маъромга тушмаганлигидан келиб чиқади. Агар харф-товуш билан умумлаштирилмаса уни ўзлаштириш механик характерда бўлади. Бола тўғри талаффуз етган товушларни харф билан аниқ умумлатира олади. Агарда товушни ёмон ешица нотўғри талаффуз еца ёки бошқа товушга алмаштирса унда шу товушга мос товушни идрок етиш қийин кечади. Харфни ўзлаштирмаслик фонематик идрокни яхши ривожланмасликдан келиб чиқади. Шундай қилиб, агар болада фонематик идрок яхши ривожланган бўлса, унда харф хакида тушунча хам секин ривожланади (А.Ананев, Р.Е. Левина).

• Р.Е.Левинанинг фикрича, оғзаки нутқ ва ўқиш бузилишлари асосида фонематик системанинг бир шаклга тушмаганлиги ётади. Ўқишга ўргатишнинг дастлабки, босқичларида болаларда нутқнинг фонетик-фонематик томони ривожламаганлиги кузатилади нутқий умумлаширишларнинг нотўғрилиги кузатилади. Бу сўзнинг товуш анализини қийинлаштиради. Харфларни ўзлаштирмаслик, график белигиларини ўзлаштиридаги заифликдан емас, балки товушларни умумлаштиришани бир маъромга тушмаганлигидан келиб чиқади. Агар харф-товуш билан умумлаштирилмаса уни ўзлаштириш механик характерда бўлади. Бола тўғри талаффуз етган товушларни харф билан аниқ умумлатира олади. Агарда товушни ёмон ешица нотўғри талаффуз еца ёки бошқа товушга алмаштирса унда шу товушга мос товушни идрок етиш қийин кечади. Харфни ўзлаштирмаслик фонематик идрокни яхши ривожланмасликдан келиб чиқади. Шундай қилиб, агар болада фонематик идрок яхши ривожланган бўлса, унда харф хакида тушунча хам секин ривожланади (А.Ананев, Р.Е. Левина).