Мавзу: дислексия тасифи. Режа

Мавзу: дислексия тасифи.

Режа:

• Дислексия нима .
• Дислексиянинг келиб чиқиши сабаблари.
• Болаларда учрайдиган ёзма нутқ бузилишлари таснифи.

Дислексия - бу марказий психик функсиянинг шакллмаганлиги ва қатъий характердаги хатоларнинг қайтарилиши билан боғлиқ бўлган ўқиш жараёнинг қисман бузилиши.

• Дислексия - бу марказий психик функсиянинг шакллмаганлиги ва қатъий характердаги хатоларнинг қайтарилиши билан боғлиқ бўлган ўқиш жараёнинг қисман бузилиши.
• Дислексиянинг алохида ўзи мустақил нутқ нуқсони сифатида камда-кам учрайди. Дислексия белгилари қуйидагичадир:
• 1. Ҳарфларни есда сақлай олмаслик, уларни бир бири билан алмаштириб ўқиш; харфларни бўғинларга бириктира олмаслик;
• 2. Ҳарф ва бўғинларни қайта - қайта такрорлаш, тушириб кетиш, ўрнини алмаштириш натижасида маънони тушунмай, нотуғри секин ўқиш;
• 3. Сўз қисмларини, бўғинларни, қўшимчаларни бошқа харф, бўғин ёки сўзлар билан алмаштириш;
• 4. Тиниш белгилари, паузаларга риоя қилмаслик; сўз ўртасида тўхтаб, паузалар қилиб, биринчи сўзнинг иккинчи қисмини кейинги сўзнинг биринчи қисми билан қўшиб қўиб кетиш.

Ўқиш бу нутқ фаолиятининг товушлар талаффузи ва ва идроки билан чамбарчас боғлиқ бўлган бир туридир. Психологияга доир адабиётларда ўқиш механизмларига, биринчидан сўзнинг ўқилиши, яъни график томони ва айтилиши ўртасидаги боғланиш, иккинчидан, ўқилган сўзнинг маъносини тушуниш, яъни онгли ўқиш киради, деб таъкидланади. Ўқиш малакалари мукаммал бўлиши учун ўқиш жараёнининг иккала томонини хам бир бирига пайваста қилиб, баровар шакллантириб, олиб борилиш керак. Акс холда материални тушуниб,онгли укишни таъминлаб булмайди. Юқорида кўрсатилган дислексиянинг белгилари кўпроқ ўкиш техникаси билан боғлиқ бўлсада, буларнинг хаммаси онгли ўкишга таъсир кўрсатади.

• Ўқиш бу нутқ фаолиятининг товушлар талаффузи ва ва идроки билан чамбарчас боғлиқ бўлган бир туридир. Психологияга доир адабиётларда ўқиш механизмларига, биринчидан сўзнинг ўқилиши, яъни график томони ва айтилиши ўртасидаги боғланиш, иккинчидан, ўқилган сўзнинг маъносини тушуниш, яъни онгли ўқиш киради, деб таъкидланади. Ўқиш малакалари мукаммал бўлиши учун ўқиш жараёнининг иккала томонини хам бир бирига пайваста қилиб, баровар шакллантириб, олиб борилиш керак. Акс холда материални тушуниб,онгли укишни таъминлаб булмайди. Юқорида кўрсатилган дислексиянинг белгилари кўпроқ ўкиш техникаси билан боғлиқ бўлсада, буларнинг хаммаси онгли ўкишга таъсир кўрсатади.
• Дислексия жараёнида болаларда кўпинча оғзаки нутқнинг бузилиши хам кузатилади. Адабиётларда дислексиядаги оғзаки нутқ бузилишнинг турли хил турлари кўрсатилган бўлиб, булар:
• 1. Нутқнинг темпи ва ритмининг бузилиши (дудуқланиш, жуда тез нутқ).
• 2. Нутқ пайдо бўлишиниг кечикиши. 54
• 3. Вербал функсиянинг яхши ривожланмаганлиги (сўзларни нотуғри ишлатилиши).
• 4. Оғзаки нутқнинг грамматик тузилишининг бузилиши.
• 5. Товуш талаффузининг бузилиши.
• 6. Фонематик ривожланишнинг бузилиши.