Mavzu: dasturlashning elementar tushunchalari

2.5. O`zgaruvchilar.
Dasturda o`zgaruvchan qiymatlarni tavsiflash uchun o`zgaruvchi tushunchasi shakllantiriladi.
2.2-ro`yxatdagi radius va yuza o`zgaruvchilari ikkilik aniqlik (double)dagi haqiqiy turlar. Biz radius va yuza o`zgaruvchilariga ixtiyoriy qiymatlar berishimiz mumkin va bu o`zgaruvchilar har safar berilgan qiymatlarni qayta o`zlashtirib boradi. Misol uchun, quyidagi dastur kodining 2-satrida radius ga 1.0 qiymati berilgan va 7-satrda uning qiymati 2.0 ga o`zgartirilgan. O`z navbatida, yuza ham dastur bajarilishi jarayonida, mos ravishda 3.14159 (3-satr) va 12.56636 (8-satr) qiymatlarini o`zlashtirganligini ko`rishimiz mumkin.
1 // Birinchi yuzani hisoblash
2 radius = 1.0;
3 yuza = radius * radius * 3.14159;
4 cout <5
6 // Ikkinchi yuzani hisoblash
7 radius = 2.0;
8 yuza = radius * radius * 3.14159;
9 cout <

O`zgaruvchilar belgilangan tur bo`yicha qayta-qayta qiymatlar berish uchun qo`llaniladi. O`zgaruvchidan foydalanish uchun dasturga kiritilishi mumkin bo`lgan mos ma’lumot turi bo`yicha o`zgaruvchiga berilgan nom orqali kompilyator chaqiriladi. O`zgaruvchini e’lon qilishda - o`zgaruvchi unga belgilangan ma’lumot turiga mos miqdorda xotiradan joy olishi uchun kompilyator chaqiriladi.

C++ da o`zgaruvchini e’lon qilish qoidasi quyidagicha:
[Ma’lumot turi] [o`zgaruvchi nomi];
O`zgaruvchini e’lon qilishga doir ba’zi misollar keltiramiz:
int hisoblash; // Butun turga mansub hisoblash o`zgaruvchisi e’loni
double radius; // double (ikkilik) turiga mansub radius o`zgaruvchisi e’loni
double foydaMiqdori; // double (ikkilik) turiga mansub foydaMiqdori o`zgaruvchisi e’loni
Bu yerda int va double turlariga mansub misollar keltirilgan. Keyinchalik ma’lumotlarning boshqa – short, long, float, char va bool kabi turlari bilan tanishib chiqamiz.
Agar o`zgaruvchilar bir turga mansub bo`lsa, ularni quyida keltirilgani kabi birgalikda e’lon qiish mumkin:
[Ma’lumot turi] [1-o`zgaruvchi], [2-o`zgaruvchi], , [n-o`zgaruvchi];
Bunda o`zgaruvchilar nomlari vergullar bilan ajratiladi:
int i, j, k;
Eslatma: Biz o`zgaruvchini e’lon qilish haqida gapirdik, lekin uni tanishni emas. Bu yerda yaqqol sezilmaydigan ish qilamiz. O`zgaruvchini tanish – bu yangi birlikni aniqlash demakdir, ammo qoidaga ko`ra, o`zgaruvchi uchun xotiradan joy hajmi uning turiga qarab ajratiladi.
Eslatma: Odatda o`zgaruvchilar kichik harflar bilan beriladi. Agar o`zgaruvchilar bir nechta so`zlardan iborat bo`lsa, unda oraliq so`zlarning bosh harflari bosh harflarda beriladi. Masalan, radius va foydaMiqdori o`zgaruvchilari.
O`zgaruvchilar tez-tez qiymat almashtirib turishadi. O`zgaruvchiga qiymatni uni e’lon qilish jarayonida, bitta qadamda berish mumkin: