Mavzu: Chastota-impultsli avtomatik boshqariladigan qadamli yuritmani strukturasini, ishlash prinsipini o’rganish va harakat tavsifini tahlili

Jadval 2 
Parametrlar 
Gidrokuchaytirgich turlari 
E32G18-
22 
E32G18-23 
E32G18-24 
E32G18-
25 
Chiqish o’qidagi eng katta burovchi 
moment, Nm 
16 
32 
64 
128 
Eng katta yuklama, N: 

Impulslar 
soni 
2000gacha 
bo’lganda 

Maksimal impulslar sonida 
8 
6 
16 
12 
32 
24 
64 
48 
Moy sarfi, l/min 
20 
40 
80 
160 
Impulslarni maksimal soni, imp/s 
8000 
8000 
4000 
4000 
Maksimal aylanish chastotasi, min
-1 
2000 
2000 
1000 
1000 
Maksimal quvvati, kVt 
2,45 
5,5 
5,1 
10,2 
Massasi, kg 
15,5 
22,3 
34,4 
57,4 
Qadamli yuritmalarda bir qadamning (diskretlikning) bahosi φ = 0,75
0
; 1,5
0
; 3,0
0
tashkil etadi. Ishchi organning tezligi quyidagi formuladan topiladi: 
mm/min, 

---

Bu yerda: δ – diskretlik (impuls bahosi), mm; ƒ – impulslar chastotasi, s
-1
.
Masalan, δ = 0,01 mm; ƒ = 1500 s
-1
; 
 
Xozirgi vaqtda sanoat tomonidan kuchli qadamli dvigatellarni ishlab chiqarilishi 
yo’lga qo’yilgan, ularning asosida barpo etilgan surish yuritmalarning sxemasi 
quyidagicha bo’ladi (rasm 30). 
Rasm 30. 
Kuchli qadamli dvigatelli surish yuritmaning sxemasi: KQD - kuchli qadamli 
dvigatel; Red – reduktor 
Rasmdan ko’rinibdiki, kuchli qadamli dvigatellik yuritmaning sxemasi 
elektrogidravlik qadamli yuritmaga nisbatan bir muncha oddiy.Kuchli qadamli 
dvigatellar yetarlicha burovchi moment va quvvatga (1,5 – 2,5 kVt) yega bo’lib, 
tokarlik dastgohi supporti yoki o’rtacha o’lchamdagi frezalash dastgohi stoli kabi 
ishchi organlarni harakatlantirish uchun qo’llaniladi. 
Barcha turdagi qadamli yuritmalar teskari aloqasiz ajralgan yuritmalar bo’ladi. 
Qadamli yuritmalarning uzatish nisbati quyidagi formuladan topiladi: 
 
Bu yerda: δ
x 
- koordinat o’qi bo’yicha diskretlik qiymati; δ
a 
- burilish diskretligi; 
t
b
- surish vinti qadami. 

---

Qadamli elektrodvigatelning sxemasi 30-rasmda berilgan. Kuchli qadamli dvigatel
konstruktsiyasi bo’yicha kuchsizqadamli dvigatelni eslatadi va, masalan, ikki statorli 
oltifazali, aktiv statorli va reaktiv rotorli elektrdvigateldan iborat bo’lishi mumkin. 
Ularning quvvat birligiga keltirilgan massasi kuchsiz qadamli dvigatelni gidrousilitel 
bilan birgalikdagi massasidan ham ortiq bo’ladi. Biroq yuritmada gidrokuchaytirgich 
yuritmasi va boshqa servomexanizmlarning yo’qligi surish yuritmasi zanjirini 
qisqartirishga olib keladi va har hil fizik tabiyatdagi mehanizmlarning unda yo’qligi 
hisobiga kuchli qadamli dvigatellarini RDB dastgohlarida foydalanish 
samaradorligini ta’minlaydi, ekspluatatsiya qilishni osonlashtiradi va soddalashtiradi. 
Elektr qadamli dvigatellarda bitta elektrik impul’s berilganda rotor bitta 
burchak qadamiga buriladi. Bunday elementar burchak qadamning dikretligi qadamli 
dvigatelning konstruktsiyasi va fazalarni kommutatsiyalashni mantiqiy sxemasiga 
bog’liq. Diskretligi 1,5

, 0,75

, 3

bo’lgan qadamli dvigatellar eng keng tarqalgan. 
Rasm 31. Qadamli dvigatelning sxemasi: 1 - stator; 2 - polyus tishlari; 
3 - galtaklar; 4 - rotor; 5 - korpus; I, II, III - fazalar; h – qadam 
Raqamli dastur bilan boshqariladigan dastgohlarda qo’llaniladigan qadamli 
dvigatellarning texnikaviy tasniflari quyidagi 3-jadvalda berilgan. Bolgariyada ishlab 
chiqarilgan YeS seriyadagi hamda Rossiyada ishlab chiqarilgan ShS seriyadagi 
kuchli qadamli dvigatellar 0,6 kVtdan 2,5 kVtgacha chiqish quvvati hamda maksimal 
boshqarish chastotasi 16000 Gts bilan chiqariladi.

---

Jadval 3 
Qadamli dvigatellarning texnikaviy tasniflari 
Parametr 
ShD-
5D1M 
2ShS-
0,6 
2ShS-
1,5 
ES-5 
ES-10 ES-20 ES-30 
ES-D 
Quvvati, kVt (16000 Gts 
chastotasida) 
0,036 
1,1 
1,5 
1,1 
1,8 
2,2 
2,5 
2,2 
Qadami, grad 
1,5 
0,6 
1,5 
1,5 
1,5 
1,2 
1,2 
0,36 
Moment, Nm: 

100 Gts 
chastotasida 

16kGts 
chastotasida 
0,3 
0,4 
10 
6 
6,0 
3,6 
3,0 
2,5 
7 
5 
10 
6,5 
15 
8 
33 
22 
Gabarit o’lchamlari 
(diametr x uzunligi), mm 
80 x 
156 
70 x 
166 
218 x 
280 
160 x 
172 
201 x 
208 
244 x
212 
288 x 
220 
288 x 
210 
Massasi, kg 
2,4 
2,2 
28 
14 
28 
40 
60 
60