Mavzu: Chaqaloqlar va bolalar kasalliklari. Tug’ma anomaliyalar. Muddatdan oldin tug’ilgan chaqaloqlardagi buzilishlar Homila umumiy shishi

Etiologiyasi va patogenezi
. Tug‟ma yurak nuqsonlari etiologiyasiga ko‟ra, irsiy va 
turmushda orttirilgan nuqsonlarga bo‟linadi. Irsiy nuqsonlarning sabablari gen, xromosoma 
va genom mutastiyalari bo‟lishi mumkin. Yurak nuqsonlarining genetik tabiati birgalikda 
uchraydigan tipik kasalliklar, masalan, Marfan va aortal nuqson sindromi paydo bo‟lishiga olib
keladigan malum xromosoma anomaliyalauida o‟z aksini topadi. Qarindoshlar
nikoxlanganida ulardan tug‟iladigan bolalarda tug‟ma yurak nuqsonlarining ko‟proq
uchrashi, shuningdek bitta oila azolarida tug‟ma nuqsonlar topilib turishi genetik 
o‟zgarishlarning ahamiyati borligini tasdiqlaydi. 
Lekin ionlashtiruvchi nur, zaharlanish, jumladan ichkilikvozlik, virusli infeksiyalar,
kimyoviy omillar (homiladorlik davrida bazi dori preparatlarini qisman ishlatish) singari
ekzogen omillar yanada muhimroq rolni o‟ynaydi. Mana shu omillar yurak va tomirlar 
tuzilmalarining rivojlanishini organogenezning har qanday davrida ham susaytirib yoki
to‟xtatib qo‟yishi mumkin. Ular homila rivojlanishining qaltis davrida teratogen tasir ham 
ko‟rsatishi mumkin. 
Tug‟ma yurak nuqsonining paydo bo‟lishi ona qornidagi hayotning 3-11 haftasi 
orasida embrionga patogen omil tasir o‟tkazishiga bokliq. Xomiladorlikning birinchi uch 
oyi ichida bo‟lg‟usi onada bo‟lib o‟tgan qizilcha kasalligi turli xildagi yurak nuqsonlari,
jumladan arterial yo‟lning ochiq qolishi, o‟pka arteriyasi gipoplaziyasi, o‟pka arteriyasi
og‟zi stenozi, yurak to‟siqlari kamchiliklari, Fallo tetradasi singari nuqsonlar yuzaga kelishiga 
sabab bo‟ladi. 
Yurak tug‟ma nuqsonlarining juda ko‟p xillari tasvirlangan bo‟lsada, lekin qay 
darajadagi gipoksiyaga olib borishiga qarab ular ikkita asosiy guruhga bo‟linadi. Birinchi
guruhga stianozsiz o‟tadigan tug‟ma yurak anomaliyalari kiradi (tug‟ma yurak 
nuqsonlarining oq xili). Bo‟lar quyidagilardir: 1) qorinchalararo to‟siq nuqsoni; 2) 

---

bo‟lmalari o‟rtasidagi to‟siq nuqsoni; 3) Botallo yo‟lining ochiq qolganligi; 4) aorta 
koarktastiyasi; 5) aortaning yakka stenozi; 6) o‟pka stvolining yakka stenozi; 7) toj 
arteriyalar anomaliyalari. Bu xildagi nuqsonlar uchun qon oqimining chapdan o‟ngga qarab 
borishi, qon aylanadigan yo‟lning birmuncha qisqa bo‟lib, qon ko‟pchilik qismining 
normadagiga qarshi o‟laroq, kichik qon aylanish doirasidan o‟tishi xarakterlidir. Bunda 
gipoksiya bo‟lmaydi va stianoz boshlanmaydi, biroq, o‟pka gipertenziyasi kuchayi b boradi, bu
hodisa, o‟z navbatida, o‟ng yurakdagi bosim kuchayib, qon oqimining yunalishi 
o‟zgarishiga sabab bo‟ladi. 
Ikkinchi guruhga sezilarli stianoz bilan o‟tadigan tug‟ma yurak nuqsonlari kiradi.
Bunda qon o‟ngdan chapga tomon yurib, kichik qon aylanishi orqali ko‟p o‟tmay qo‟yadi. 
Buning natijasida qonning faqat oz qismi oksigenlanadi, shu narsa bola tug‟ilgan mahaldanoq 
stianoz boshlanishiga olib keladi (tug‟ma yurak nuqson-larining ko‟kish xili). Bo‟larga: 1) o‟pka 
arteriyasi va aortaniig to‟la transpozistiyasi; 2) Fallo tetradasi kiradi.