Мавзу: Чала метаморфозли ёки тўлиқсиз ўзгаришли ҳашаротлар Hemimetabola

1-Кенжа туркум: Узун мўйловли тўғри қанотлилар- Dolichocera Буларнинг ҳаммасида мўйловлари узун қилсимон, эшитиш органи олдинги оёқларининг сон қисмида жойлашган. Урғочилари қорннг кейинги бўғимида узун тухум қуйгичи бор. Буларга 2 та катта оила киради.
Бош оила: Темирчаклар- Tittigonioidea вакилларининг мўйлови узун, панжалари 4 бўғимли, тухум қуйгичлари ўроқсимон ёки қиличсимон шаклда, серкилари калта бўлади.
Эркак индивидларида уст қанотларининг бирининг асосида йўғонлашган томир, иккинчи (ўнг томондаги) қанотда ингичкалашган (парда) қисм бор. Улар бир-бирига ишқаланиши натижасижа чириллаган овоз чиқаради. Эшитиш органи олдинги болдирлар асосида жойлашган. Булар ўсимликхўр, йиртқич бўлиб, тухумлик даврида қишлайди. Булар Кавказ, қрим, Сибир, қозоғистон, Ўрта Осиё ва бошқа жойларда учраб, ғалла, картошка, тамаки, беда барглари ёки нихолларни келтириб катта зарар этказади.
Бош оила: Чирилдоқлар ташқи кўринишдан темирчакларга ўхшайди. Фарқи: оёқ панжалари 3 бўғимли, серкилари юмшоқ бўлади. Чирилдоқлар танаси йирик, ясси ва силлиқ бўлади. Мўйловлари ингичка ва қилсимон, личинкалик даврида қишлайди. Улар бир нечта оилага бўлинади:
1.Оила: Чирилдоқлар. Бу оила вакиллари хонадонларда учрайди, кечқурунлари чириллгани учун уй қора чирилдоғи дейилади. Озиқа қолдиқлари ва нон қолдиқлари билан озиқланади. Панжалар 3 бўғимли, катталиги 12-15 мм.
Чўл чирилдоғи кенг тарқалган. Тухумини июн ойида қўяди. Июл ойида личинкалари чиқади ва ўсимликка зарар этказади. Личинкалари қишлайди ва май ойида вояга этади. Вояга этгач парник, полиз экинларига катта зарар этказади. Ривожланиш даври 13-14 ой давом этади.
2.Оила: Поя чирилдоқлари ёки пармаловчилар, буларда тухум қўйгичи тўғри, баъзиларида қанотлари кичик ёки йўқолган. Тухумларини ўсимлик поя ва новдалари ичига қўяди. Булар Ўрта Осиёнинг экинзорларига, ғўзага катта зарар этказади.
3.Оила: Бузоқбошилар вакилларида калта ва мускулли оёқлари ер ковлашга мослашган, қанотлари калта, урғочиларида тухум қуйгичи йўқ. Катталиги 3,5-5 см, зах тупроқли жойларда уя ковлаб яшайди, кечаси актив ҳаёт кечиради. Ўсимлик илдизи, картошка, сабзаваот ва ғўза илдизини қирқиб, катта зарар етказади.