Mavzu: Buyuk gumanistlarning jismoniy tarbiyaga oid ta'limoti reja: Kirish I bob Qadimgi davrda jismoniy tarbiya

Afina sist
е
masi 
Afina davlatlarida xam, xuddi Sparta singari, xarbiy quldorlik polislari xarakt
е
rida 
edi. Shu bilan bir vaqtda bu davlatlar kons
е
rvativ d
е
xqonchilik Spartasidan savdo-sotiq 
va xunarmandchilik taraqqiyotining yuksak darajasi xamda qullar m
е
xnatining 
uyushganligi bilan farq qilar edi. 
Afina davlatining bu xususiyatlari bu 
е
rda tarkib topgan tarbiya sist
еmasida xam o’z 
ifodasini topdi. Afina tarbiyasining maqsadi qam xuddi Spartadagi singari quldor 

---

10 
jangchini tayyorlashdan iborat edi. Biroq, Afina qo’shinlari spartaliklardan farq qilib, oqir 
aslaxa bilan qurollangan piyoda askarlardangina emas, balki falanga safida tashqarida 
xarakat qiladigan 
е
ngil qurollangan piyoda askarlardan xam iborat edi. 
Afina yuksak iqtisodiy va madaniy rivojlanish sharoitlarida jangchini tayyorlash 
maqsadiga jismoniy tarbiyadagina emas, balki qam aqliy, qam est
е
tik tarbiyadan k
е
ng 
foydalanish yo’li bilan erishar edi. Afinadagi o’q
il bolalar 7 yoshgacha uyda tarbiyalanar 
edi. Uy tarbiyasining asosiy vazifasi turli o’yinlar yordamida bolani jismoniy jixatdan 
chiniqtirishdan iborat edi. Bolalar 7 yoshdan 14-16 yoshgacha xususiy maktablarda 
o’qitilar edi. Polе
strada jismoniy tarbiyaning asosiy vositasi sifatida yunonlarning 
b
е
shkurash musobaqasi: yugurish, sakrash, disk va nayza uloqtirish xamda kurashdan 
foydalanilar edi. quldor yigitlar 14-16 yoshdan 18 yoshgacha gimnaziyalarda ta'lim olar 
edi. Bu muassasalar birinchi navbatda yoshlarni gimnastika soxasida kamol toptirishga 
mo’ljalangan edi.
Afinadagi quldor yoshlarni tarbiyalashning oxirgi bosqichi ef
е
biya - 
o’ziga xos qarbiy 
davlat tashkiloti bo’lib, bu tashkilotga birinchi (ancha badavlat) uch sinflardan ikki yil 
muddat bilan (18 yoshdan 20 yoshgacha) yigitlar kiritilar edi. Ef
е
biyada qilichbozlikka, 
yoydan otishga, nayza uloqtirishga va manjaniqdan otishga o’rgatadigan o’qituvchilar 
ta'lim b
е
rar edi. Birinchi yil davomida ef
е
blar gimnaziya bilan aloqasini uzmay, unga 
qatnashib tur
ar va o’zining umumiy jismoniy tayyorgarligini takomillashtirib borar edi. 
Shu bilan ayni bir vaqtda ular odatda yurishni qo’sh qildirakli aravada yurishni, suvda 
suzishni va xokazolarni mashq qilar edilar. Ef
е
biyada ta'lim olishning ikkinchi yili 
boshlarida yosh jangchilar o’zlarini bir yillik xarbiy tayyorgarlik soxasida olgan bilimlarini 
xalq oldida namoyish qilar edilar: shundan k
е
yin ularga qalqon va nayza b
е
rib, xarbiy 
xizmatni o’tash uchun chеgaradosh garnizonlarga jo’natar edilar.