Mavzu: Bozor iqtisodiyotini tartibga solishda davlatning roli

Raqobatni himoya qilish vazifasi. 1) Monopol faoliyatini cheklash va ular ustidan nazorat o`rnatish.

• Raqobatni himoya qilish vazifasi. 1) Monopol faoliyatini cheklash va ular ustidan nazorat o`rnatish.
• Monopoliyaga qarshi qonunlar qabul qilish
• Texnologik va iqtisodiy sharoitlar tufayli monopol mavqega ega bo`lgan korxonalar narxlarni tartibga solish.
• Monopol korxonalar ishlab chiqaradigan tovarlar va xizmatlar turini aniqlash hamda ularga andozalar o`rnatish.
• 2) Tovarlar bozorida raqobatni rivojlantirish. 3) Iste`molchilar huquqini va tadbirkorlar manfaatini himoyalash. Daromad (boylik) larini qayta taqsimlash vazifasi.
• Tarnsfert to`lovlari yordamida (muhtojlar, nogironlar,birovning qaramog`idagilar va ishsizlar nafaqalar bilan ta`minlanadi).
• Ijtimoiy ta`minot dasturlari orqali( qariya va pensionerlarga, jamiyatning kam daromadli yoki daromadga ega bo`lmagan a`zolariga moliyaviy yordam ko`rsatiladi).
• Bozorni tartibga solish, ya`ni talab va taklif ta`sirida o`rnatiladigan narxlarni o`zgartirish yo`li bilan.
• Imtiyozli narxlarni va ish haqining eng kam (minimal) darajasini belgilash hamda o`zgartirish orqali.
• Iste`molchilarning tovar ( va xizmat ) lar aniq turini xarid qilish layoqatini oshirish orqali talabni kengaytiradi va ular foydasiga resurslar qayta taqsimlanadi.
• Davlat ayrim tovarlar taklifini ko`paytirish maqsadida ishlab chiqarishni subsidiyalaydi va shu orqali ularga resurslar oqimini ta`minlaydi.
• Davlat ayrim tovarlar va ijtimoiy ne`matlarni ishlab chiqaruvchisi sifatida chiqib, budjet mablag`lari hisobiga resurslarni xususiy sohada qo`llashdan bo`shatadi

• Resurslarni taqsimlash (qayta taqsimlash ) vazifasi.
• Iqtisodiyotda to`liq bandlikni ta`minlash( davlat investitsiyalarini ko`paytirish, xususiy sektor sarflarini rag`batlantirish orqali) .
• Soliqlarni kamaytirish yoki soliq stavkalarini pasaytirish.
• Dotasiya va subsidiyalar berish.
• Transfert to`lovlarini kamaytirish.
• Iqtisodiyotni barqarorlashtirish va iqtisodiy o`sishni rag`batlantirish vazifasi.

• Bevosita usullar.
• Bunda davlat taqiqlash , ruxsat berish va majbur qilish xarakteridagi chora- tadbirlar hamda ma`muriy vositalaridan foydalaniladi.
• Iqtisodiyotning ayrim bo`g`inlari ( transport,aloqa,atom va elektro- energetika, kommunal xizmat va shu kabilar ) ni bevosita boshqarish.
• Davlat tadbirkorligi.
• Narxlar va ish haqini qotirib qo`yish.
• Ish bilan bandlik xizmati (mehnat birjalari) ni tashkil qilish.
• Iqtisodiy sohani tartibga solishni ko`zda tutuvchi qonunlarni qabul qilish va amalga oshirish.

• Davlatning iqtisodiyotga ta`sir qilish usullari. Bilvosita usullari .
• Bunda davlat o`zining pul kredit va budjet siyosatidan foydalanib tartibga solishning iqtisodiy vositalariga ustunlik beradi.
• Hisob stavkalarini o`rnatish va o`zgartirish.
• Tijorat banklarining markaziy bankdagi majburiy ehtiyojlari minimal hajmini belgilash va uni o`zgartirish.
• Davlat muassasalarining qimmatli qog`ozlari bozoridagi operatsiyalari ( davlat moliyaviy majburiyatlarini chiqarish, ularni sotish va sotib olish).
• Davlat budjeti daromadlari va xarajatlar qismini o`zgartirish .
• Soliq turlari, stavkalarini va soliq imtiyozlarini belgilash.
• Davlat kreditlari, subsidiyalari va moliyaviy kafolatlarini amalga oshiradi.
• Jadallashgan amortizatsiya ajratmalarini rag`batlantirish .
• Davlat mablag`lari hisobiga investisiyalar qo`yish.
• O`rta muddatli, favqulodli va maqsadli davlat iqtisodiy dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish.