Мавзу: Борлиқ – фалсафанинг фундаментал категорияси сифатида

ГЕРАКЛИТ
МАВЖУД
ёки
НОМАВЖУД
АФЛОТУН
ИДЕАЛ НАРСАЛАР
БОРЛИҚ
(Шарқ)

ИБН СИНО
ВУЖУДИ ВОЖИБ
Оллоҳ.
Биринчи моҳият.
Унинг мавжудлиги сабабини
бошқа нарсалардан қидириш
ноўрин.
Биринчи сабаб
унинг натижаси бўлган
хилма хил жараёнларнинг
моҳиятига боғлиқ бўлмайди.
АБУ НАСР АЛ-ФОРОБИЙ
ВУЖУДИ ВОЖИБ
Барча мавжуд ёки пайдо
бўлиши мумкин бўлган
нарсаларнинг биринчи сабаби
ВУЖУДИ МУМКИН
доимо ўзгаришдаги барча
нарсалар оддийдан мураккабга,
тартибсизликдан тартиблиликка
қараб ҳаракат қилади

БОРЛИҚНИНГ УМУМИЙ
МАНЗАРАСИ
МИФОЛОГИК
ТАБИИЙ-ИЛМИЙ
ДИНИЙ
ФАЛСАФИЙ

• Атом миқёсидан кичик бўлган дунё.
• Унга атом структураси, элементар заррачалар, атом ядроси, кварклар, кернлар киради.

МИКРОДУНЁ

• Биз одатланган ўлчовдаги катталикларни макроскопик катталиклар.

МАКРОДУНЁ

• Гравитацион ўзаро таъсирлари бириктириб турган дунё.
• Ер, унинг табиий йўлдоши Ой, Қуёш ва бошқа сайёралар.

МЕГАДУНЁ

• Физикавий ва кимёвий алоқадорликлар ҳукмронлик қилади.

АНОРГАНИК ДУНЁ
нотирик табиат

• Биологик алоқадорликлар қатнашгани сабабли унинг уюшганлик даражаси юқорироқ, фаолроқ ва мураккаброқ бўлади.

ОРГАНИК ДУНЁ
тирик табиат

• Жамиятга хос бўлган ижтимоий алоқадорликлар.
• Инсон бу дунёнинг структуравий элементи.

ИЖТИМОИЙ ДУНЁ
БОРЛИҚНИНГ МИҚЁСИЙ-СТРУКТУРА ДАРАЖАЛАРИ

ИНСОН БОРЛИҒИнинг шартлари