Mavzu: Bolalar nutqini rivojlantirish metodikasi fanining tashkil topishi va rivojlanishi. Bolalar nutqini o`stirishga oid nazariy ishlar. Maktabgacha ta'lim me'yoriy hujjatlari asosida bolalarni tarbiyalash

Agarda bola atrofidagi kattalar uni beshikdan boshlab to’g’ri so’zlashga o’rgatsalar, bu xolda bunday bola intellektual jihatdan normal rivojlanadi: unda tasavvur qilish, so’ngra fikrlash va xayol surish qobiliyati paydo bo’ladi; xar bir yosh bosqichda bu qobiliyat takomillashib boradi. Bola intellektining rivojlanishi bilan bir vaqtda uning emotsional-iroda soxasi xam takomillashib boradi. Nutqni rivojlantirish metodikasi xar qanday rivojlanishning umumiy shakllari, tomonlari va o’zaro bog’liqligini aks ettiradigan dialektika qonunlari va toifalariga tayanadi.

Nutqni rivojlantirish metodikasi psixolingvis­tikaning asosiy qoidalari asosida quriladi. Uning «til inson faoliyatining barcha soxalarida muloqot vositasi bo’lib xizmat qiladi» degan asosiy qoidasi nutqni rivojlantirish metodikasida dasturilamal bo’lib hisoblanadi. Shu bois nutqni rivojlantirish metodikasi tarbiyachini muloqot vositasi sifatida bolalar nutqini rivojlantirishga oid bilimlar va qobiliyatlar bilan qurollantirishga qaratilgandir.

Bola atrofni o’rab turgan borliqni qabul qilish va anglash uchun tarqoq predmetlardan foydalana olmaydi, u axamiyatga molik jihatlarni (kublar, mashinalar va x.k.) ajratib ko’rsatgan xolda ob’ektlar, toifalarni birlashtira boshlaydi va oxir-oqibatda belgilarni umumlashtirish natijasida so’z bilan ifodalanadigan tushunchalar paydo bo’ladi. Biron-bir tushunchaning, xox u maishiy bulsin, xox ilmiy bo’lsin, uning so’z qobig’isiz yashashi qiyin. SHu tufayli biz o’z bilimlarimizni tilimizda qayd etishimiz, ularni boshqa odamlarga yetkazishimiz va til orqali yangi bilimlarga ega bo’lishimiz mumkin. Amerikalik olim CH. Pirs shunday qayd etadi, «til shunday bir narsaki, biz uni bilish orqali yanada ko’proq narsalarni bilib olamiz». SHunday qilib, tilning boshqa yana bir muxim vazifasi ko’zga tashlanmoqda, ya’ni: til insonning bilish qurolidir.

Metodikaning asosiy vazifasi – ilmiy-pedagogik asosda nutqni rivojlantirishning eng samarali vositalari, metodlari va usullarini ishlab chiqish, ular bilan maktabgacha ta’lim muassasalari tarbiyachilarini qurollantirishdan iboratdir.
Metodikaning asosiy mazmuni – bolalarda og’zaki nutqni, atrofdagilar bilan nutqiy muloqot ko’nikmalarini shakllantirishdan iborat.