Mavzu: Bog‘lanishlarning asosiy turlari va ularning reaksiya kuchlari. Kesishuvchi kuchlar sistemasi

4-aksioma. Agar ikkita jism bir birlariga tasir ko`rsatayotgan bo`lsalaru, ular muvozanat holatda bo`lsalar, ularning bir birlariga tasir kuchlarining son qiymatlari teng, yo`nalishlari qarama qarshi bo`lib, bir to`g`ri chiziqda yotadilar (4-shakl). Bu aksiomani tasir va aks tasir aksiomasi deyiladi, va quyidagicha ifodalanadi.


1.4-shakl.

(1.1)

Endi biz shu yuqoridagi aksiomalarga asoslanib, yangi - yangi xulosalar va gipotezalarni isbot qilishga o`tamiz, masalan quyidagi qoidani isbot qilaylik

Natija. Absolyut qattiq jismning biror nuqtasiga qo`yilgan har qanday kuch vektorini o`z tasir chizig`i bo`ylab shu jismning ihtiyoriy boshqa bir nuqtasiga ko`chirib qo`ysak, jismning holati o`zgarmaydi.

Ushbu qoidani isbot qilish uchun, yuqoridagi 1- va 2-aksiomalardan foydalanamiz. Faraz qilaylik absolyut qattiq jismning A - nuqtasida kuch vektori tasir etsin. Endi shu kuch vektorini jismning xolatini o`zgartirmasdan uning tasir chizig`i bo`ylab joylashgan boshqa B - nuqtaga ko`chirish zarur bo`lsin (5-shakl).

1.5-shakl.

Buning uchun V nuqtaga kuchining tasir chizig`i bo`ylab joylashgan, son qiymatlari bo`yicha unga teng bo`lgan o`zaro muvozanatlashuvchi ikkita va kuchlarni qo`yamiz (1.6-shakl). Ikkinchi aksiomaga asosan bu bilan jismning xolati o`zgarmaydi.

Endi va kuchlari ham muvozanatlashuvchi kuchlar bo`lganliklari sababli, ikkinchi aksiomaga asosan ularni shu jismdan olib tashlasak, qattiq jismning mexanik holati o`zgarmaydi.

Lekin qattiq jismning mexanik xolati saqlanib qolgan bo`lishiga qaramasdan, endi jismga A nuqtada emas, balki shu kuchning tasir chizig`ida yotuvchi boshqa V nuqtada joylashgan kuchi tasir etmoqda. kuchining son qiymati va yo`nalishi kuchi bilan bir xil, lekin uning qo`yilgan nuqtasi boshqa.

1.6-shakl.

Bundan quyidagi xulosani keltirib, chiqaramiz, yani qattiq jismga tasir etuvchi harqanday kuchni o`z tasir chizig`i bo`ylab, bir nuqtadan ixtiyoriy boshqa nuqtaga ko`chirilganda uning mexanik xolati o`zgarmas ekan. Bu xossadan juda keng foydalaniladi, shuning uchun ham unga alohida etibor berilmoqda.

Statika qismida asosan ikkita masala echiladi:

1. 
   Qattiq jismga tasir etayotgan kuchlar sistemasini qo`shish va ularni sodda holga keltirish;
   

2) Qattiq jismga qo`yilgan kuchlar sistemasining muvozanatlik shartini tekshirish;

Statika masalalari grafik usulda, geometrik usulda yoki analitik usulda echilishi mumkin, lekin hozirgi kunda kompyuterlar yordamida analitik usulda echish keng tarqalgan, grafik usul deyarli qo`llanilmay ketgan.