Mavzu: azot oksidilaridandan gazlarni tozalash

1.4.4. Bug’-qozon qurilmalarida azot oksidlaridan selektiv katalitik qaytarilish (SKQ) usuli yordamida tozalash.

Ushbu usul chiqindi gazlardagi azot oksidlarini ammiak bilan katalizator yordamida azot va suvgacha qaytarishga asoslangan:

6NO + 4NH₃ = 5N₂ + 6H₂O,

6NO₂ + 8NH₃ = 7N₂ + 12H₂O.

Reaktsiyani yuqori sifatda ketishi (98% gacha) uchun ammiakni stexiometrik jixatdan ozroq ko’p olinadi. Tozalash jarayonida alyumovanadiyli va alyumomargantsevovanadiyli katalizatorlar ishlatiladi. Ularning ishlash davri 2-5 yilni tashkil etadi. Jarayonning prinsipial sxemasi 1.6-rasma berilgan.

1.6-rasm. SKQ usulining sxemasi: A – kotel; B – chang tozalash tizimi;C – ammiak bug`latgichi; D – katalitik reaktor; E – havo isitgichi

Jarayonning kamchiligi shuki, uni tor haroratli oraliqda (180-320 ⁰C) olib borish kerak bo’lib, buning uchun juda aniqlikda haroratni boshqarish talab qilinadi. Chunki harorat tushib ketsa katalizator yuzasida ammoniy nitrat tuzlari hosil bo’lishi jarayonni ketishini sekinlashishiga sabab bo’ladi. Haroratni 320 °C haroratdan ortib ketishi esa quyidagi reaktsiya ketishiga sabab bo’ladi:

4NH₃ + 5O₂ = 4NO + 6H₂O.

Bu jarayonning yana bir tomoni, uni olib borish uchun kelayotgan gaz turli katalitik zaxar xisoblangan gazlar (oltingugurtli, ftorli va xlorli) dan holi bo’lishi kerak.