Mavzu: Axloqiy qadriyatlar falsafasi. Sog`lom turmush tarzi yangi O`zbekiston bunyodkorining muhim xislati. Reja

xlokiy fikr taraqqiyotining quyidagi boskichlari mavjud:

1. 
   Qadimgi SHark axloki. (Xindiston, Xitoy, Misr, Bobil, Markaziy Osiyo)
   
2. 
   Antik davr axloki. (Rim va YUnon olimlari: Demokrit, Sukrot, Aflotun, Arastu).
   
3. 
   Urta asrlar Arab va SHark axloki.
   
4. 
   Uygonish davri axloki.
   
5. 
   Ma’rifatparvarlar axloki. XVIII asrdan XX asrgacha bulgan davr.
   

Axlokshunoslik qadimda fizika va metafizika bilan birgalikda falsafaning uzviy kismi xisoblanar edi. Professor X.Pulatov, «Xindiston dinlarning, YUnoniston San’at va falsafaning vatani bulsa, Markaziy Osiyo axlokining vatanidir», -deb yozgan edi. Keyinchalik Arastudan sung aloxida falsafiy yunalishdagi fan makomini oldi. Bu fikrni quyidagicha kengaytiribrok talkin etish mumkin. Ma’lumki, falsafaning fanlar fani sifatidagi vazifasi barcha tabiiy va ijtimoiy ilmlar erishgan yutuklardan umumiy xulosalar chikarib, insoniyatni xakikatga olib borishdir. SHundan kelib chikkan xolda, falsafaning tadkikot ob’ektini tafakkur deb belgilash maksadga muvofik. Axlokshunoslik esa axlokiy tafakkur taraqqiyotini tadkik etadi va amaliyotda insonni ezgulik orqali xakikatga olib borishga xizmat kiladi. SHu bois uni axlok falsafasi yoxud ezgulik falsafasi deb atash mumkin.
Xozir u falsafiy fan sifatida uch yunalishda izlanish olib boradi., ya’ni axlokiy tafakkur tarkkiyotini tadkik etar ekan, u axlokni: 1) bayon kiladi; 2) tushuntiradi; 3) urgatadi. SHunga kura, u tajribaviy-bayoniy, falsafiy-nazariy va rasmona-me’yoriy tabiatga ega. qadimgilar uni amaliy falsafa deb ataganlar. Zero sof nazariy axlokshunoslikning bulishi mumkin emas. U insoniyat uz tajribasi orqali erishgan donishmandlik namunalarini ya’ni xalk ogzaki ijodi xikmatlar, nAqllar, matal-makolalar tarzida bayon etadi, kishilarni axlokiy qonun-koidalarga urgatadi, ularga axlokning moxiyatini tushuntiradi va falsafiy xulosalar chikaradi. YA’ni axlokshunoslik fanida Aflotun, Arastu, Epikur, Siseron, Seneka, Farobiy, Ibn Sino, Gazzoliy, Spinoza, Kant, Xegel, SHopengauer, Feyerbax, Nisshe, singari buyuk faylasuflar yaratgan axlok nazariyasiga doir ta’limotlar bilan birgalikda, «Patanjali», «Kobusnoma», Sa’diyning «Guliston» va «Buston», Jomiyning «Baxoriston», Navoiyning «Maxbub ul-kulub», Montenning «Tajribanoma», Laroshfukoning «Xikmatlar», Gulxaniyning «Zarbulmasal» kabi amaliy axlokka bagishlangan asarlar xam uzining mustaxkam urniga ega. Axlokshunoslikning boshka falsafiy fanlardan farki xam, uziga xosligi xam undagi nazariya bilan amaliyotning uygunlashganligidadir.
A