Mavzu: Axborot tizimlarida Intranet, Extranet

Axborot tizimlarining rivojlanishi

Davrlar	Tushunchalar			Axborot tizimlarining turlari		Maqsadlar
1960-1970 yillar	Qog'ozsiz ish oqimini shakllantirish			Buxgalteriya mashinalari, elektromexanik buxgalteriya mashinalari uchun hujjatlarni qayta ishlash uchun axborot tizimlari		Hujjatlar aylanish tezligini oshirish
1970-1980 yillar	Hisoblash funktsiyalari, mashinalar kompaniyalarning maqsadlarini qo'llab-quvvatlay boshladi (iqtisodiy rejalashtirish). Pul oqimlari uchun chegirmalarni hisoblash.			Boshqarish tizimlari		Hisobot tizimlarini tezlashtirish (iqtisodiy)
1980-1990 yillar	Boshqaruv nazorati			Qarorlarni qo'llab-quvvatlash tizimlari (prototip ekspert tizimlari), chunki hali tarmoqlar bo'lmagan. Foydalanuvchilar asosiy boshqaruv maqsadlariga yo'naltirilgan.		Ratsional echimlarni ishlab chiqish
2000 yil		Kompyuter texnologiyalari davri (Intranet, ExtraNet). Axborot maydonlarini shakllantirish	Strategik axborot tizimlari		Raqobatbardoshlikni ta'minlash

Axborot jamiyatidagi xavfli tendentsiyalar:

• 
  ommaviy axborot vositalarining jamiyatga ta'siri kuchayib borishi;
  
• 
  axborot texnologiyalari tomonidan odamlar yoki tashkilotlar shaxsiy hayotining buzilishi (yoki hatto yo'q qilinishi) kuchayishi;
  
• 
  yuqori sifatli va ishonchli ma'lumotni tanlash muammosi tobora ortib bormoqda;
  
• 
  axborot texnologiyalarini ishlab chiquvchilar va iste'molchilar o'rtasidagi farqni strategik jihatdan xavfli darajada kengaytirish;
  
• 
  ba'zi kishilarning axborot jamiyati muhitiga moslashish muammosini kuchaytirish.
  

1. Ob'ekt texnologiyalaridan faol foydalanish.Axborot tizimlarini rivojlantirishda ob'ektiv texnologiyalar kuchli pozitsiyani egalladi. Ushbu sohada ulardan foydalanish kengayishda davom etmoqda. Bunga asosan rivojlangan ob'ekt infratuzilmasini yaratish yordam beradi.

2. Heterojen bo'lmagan axborot resurslarini birlashtirish.Axborot tizimlarining faol rivojlanishi tufayli ko'plab tashkilotlar har xil xarakterdagi axborot resurslari to'plamlari egalariga aylanishdi, ularning har biri foydalanuvchi uchun o'ziga xos interfeysni ta'minlovchi o'z dasturiy ta'minoti bilan ta'minlangan.

Axborot resurslari integratsiyasi ostida mantiqiy yoki semantik darajada ma'lumotlarning ortiqcha bo'lishini istisno qiladigan yagona moddiylashtirilgan yoki virtual namoyish nuqtai nazaridan foydalanuvchilarga bir nechta axborot manbalariga kirish imkoniyatini berish tushuniladi.

3. Tarqatilgan tizimlar arxitekturasi.Tarqatilgan axborot tizimlari endi kundalik hayotga aylandi. Ko'pgina korporativ axborot tizimlari tarqatilgan ma'lumotlar bazalaridan foydalanadilar. Ma'lumotlarni tarqatish va tarqatiladigan ma'lumotlarni boshqarish usullari, tizimlarning ko'lamliligini ta'minlovchi me'moriy yondashuvlar, ko'p darajali mijoz-server arxitekturasi va o'rta qavat arxitekturasi printsiplarini amalga oshirish.

4. Mobil axborot tizimlari.IN aloqa texnologiyalarining jadal rivojlanishi tufayli mobil axborot tizimlari faol rivojlanmoqda. Ularni yaratish uchun texnik vositalar va dasturiy ta'minot ishlab chiqilgan. Shu tufayli mobil ma'lumotlar bazasi tizimlari rivojlana boshladi. Ko'pgina tadqiqot guruhlari bunday tizimlarning o'ziga xos xususiyatlari bo'yicha tadqiqotlar olib boradi va ularning turli xil prototiplarini yaratadi. Texnologiya mobil dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning muhim vositasiga aylandiJava ... Ilovalarning simsiz ulanish protokoli standartiVeb (WirelessApplication Protocol, WAP) ) allaqachon ba'zi uyali telefon modellari tomonidan qo'llab-quvvatlangan. AsosidaWAP va XML konsortsiumi W 3 C simsiz aloqa uchun markirovka tilini ishlab chiqdiWML (simsiz belgilash tili).

5. Metama'lumotlarni qo'llab-quvvatlashAxborot tizimlarini rivojlantirishda ko'proq metama'lumotlarga e'tibor berildi. Bu erda ikki yo'nalish bo'yicha qadamlar qo'yiladi: metama'lumotlar taqdimotini standartlashtirish va ularni tizimda qo'llab-quvvatlashni ta'minlash.

6. Axborot resurslarini semantik qayta ishlash.Avvalroq, 70-80-yillarda, bilimga asoslangan tizimlarni yaratishga urinishlar qilingan. Ushbu muammolarga bag'ishlangan bir qator ilmiy loyihalar Stenford universiteti (AQSh), Toronto universiteti (Kanada) va boshqa yirik ilmiy markazlarda amalga oshirildi. Ma'lumotlar semantik modellarini qo'llab-quvvatlovchi ma'lumotlar bazasi tizimlari, shuningdek tabiiy tillardan so'rovlar tillari sifatida foydalangan axborot qidirish tizimlari uchun turli xil tadqiqot prototiplari yaratilgan. Ushbu turdagi qidiruv tizimlari bizning mamlakatimizda ham yaratilgan. So'nggi yillarda semantik matn izlash bo'yicha ishlar faol olib borilmoqda. W 3C konsortsiumi va Qo'shma Shtatlar va Evropadagi bir nechta yirik tadqiqot markazlari Semantik veb-ni yaratishda faol ish olib bormoqda. Internetning amaldagi tatbiq etilishi axborot resurslarini inson tomonidan talqin qilishni nazarda tutgan bo'lsa, Semantik veb kompyuterda talqin qilinadigan dasturlarni yaratishga imkon beradi. Unda xulosa chiqarish moslamalari ham bo'ladi.

7. Ma'lumotlar oqimini boshqarish.Ma'lumotlar oqimini boshqarish - bu tarmoq trafigi ma'lumotlarini, har xil sensorlar tomonidan yaratilgan ma'lumotlarni, elektron pochta xabarlari oqimlarini va boshqalarni qayta ishlash bilan bog'liq bo'lgan yangi rivojlanayotgan sohalardan biri. Shu maqsadda ishlab chiqarilgan asboblar yaratila boshlandi, ular deyiladi ma'lumotlar oqimini boshqarish tizimlari(Data Stream Management System, DSMS) umumiy maqsad. Matn tizimlarida hujjat oqimlari bilan bog'liq aniq yo'nalish paydo bo'ldi - oqimlarni filtrlash.

8.Axborot texnologiyalari bilan bo'lishish.So'nggi yillarda ma'lumotlar bazalari, matn tizimlari va Internet tarmoqlaridan turli xil axborot texnologiyalarini almashadigan vositalar va yirik axborot tizimlari paydo bo'la boshladi. Shunday qilib, ma'lumotlar bazalari texnologiyalari uchun an'anaviy ma'lumotlarni boshqarish funktsiyalari bilan bir qatorda matnni qidirish imkoniyatlarini ta'minlaydigan bir qator tijorat ma'lumotlar bazalari yaratildi. Mashhur veb-brauzerlar eng oddiy kontekstli qidirish imkoniyatlarini taqdim etadi. Veb-qidiruv tizimlari matnni qidirish texnologiyalari bilan birgalikda ushbu muhitda joriy qilingan axborot resurslariga kirish texnologiyasidan foydalanadilar. DBMS ning yangi sinfida XML yo'naltirilgan,ma'lumotlar bazasi texnologiyalari va XML texnologiyalari birgalikda foydalaniladi. Veb-muhitda SQL ma'lumotlar bazalariga foydalanuvchi so'rovlari orqali kirish mumkin. Bitta interfeys yordamida ma'lumotlar bazalariga va matnli axborot resurslariga kirishni ta'minlaydigan integral tizimlar yaratilmoqda. Ushbu tizimlardan biri IBM tomonidan yaratilgan.

9. Axborot tizimlari miqyosining o'sishi.So'nggi yillarda kompyuter texnologiyalarining texnik imkoniyatlarining yaxshilanishi, aloqa vositalari va axborot resurslarini boshqarish texnologiyalarining rivojlanishi katta hajmdagi axborot tizimlarining paydo bo'lishiga olib keldi. Biz nafaqat qo'llab-quvvatlanadigan axborot resurslari hajmiga, balki ulardan foydalanuvchilar soniga nisbatan tizimlarning miqyosi haqida gapiramiz. Ko'p gigabayt va hatto petabayt ma'lumotlarni qo'llab-quvvatlaydigan juda katta ma'lumotlar bazalari tizimlari paydo bo'ldi, juda katta hujjatlar to'plamlari bilan matn qidirish tizimlari. Internetdagi axborot resurslari miqdori hozirda millionlab sahifalarga baholanmoqda. Korxona ma'lumotlar bazalari tizimlarida minglab foydalanuvchilar mavjud. Ko'proq foydalanuvchilar ba'zi bir veb-axborot xizmatlariga ega. Bunday yirik tizimlarning soni o'sishda davom etmoqda.

10. Axborot tizimlarining globallashuvi.Axborot tizimlarining globallashuvi tendentsiyasi o'sib bormoqda. Axborot tizimlarining globallashuvi ikki tomonga ega - tizimga global foydalanuvchi kirishini ta'minlash va global tarmoqda tarqalgan axborot resurslarini birlashtirish. Noyob global axborot tizimi - bu Internet. U axborot tizimlari globallashuvining ikkala tomonini ham o'zida mujassam etgan. Bu veb-saytlarda aniq ko'rsatilgan axborot resurslariga, shuningdek "yashirin" Internetdagi manbalarga global kirish imkoniyatini beradi. Shu bilan birga, veb-platformada Internetda tarqatilgan axborot resurslarini birlashtiradigan turli xil ilovalar yaratiladi. Hozirgi kunda xalqaro va milliy miqyosda, kutubxonachilik va boshqa sohalarda ko'plab bilim sohalarida olimlarning turli guruhlari o'rtasida ilmiy hamkorlikni qo'llab-quvvatlash uchun ko'plab global tizimlar elektron biznes uchun veb-dasturlar sifatida yaratilmoqda. Veb muhiti bunday tizimlarni qo'llab-quvvatlash uchun ideal muhitni taqdim etadi.

11. Texnologiyalarning yaqinlashishi.Axborot tizimlari sohasidagi muhim tendentsiyalardan biri bu axborot tizimlari texnologiyalarining turli qatlamlarining yaqinlashishidir. G'oyalarning o'zaro ta'siri, axborot texnologiyalari bilan bog'liq sohalardan yondashuv va metodlarni o'zlashtirish mavjud.

12. Axborot texnologiyalari standartlarini ishlab chiqish.So'nggi o'n yil axborot texnologiyalarining turli jihatlarini standartlashtirish bo'yicha qizg'in faoliyat davri bo'ldi. Ushbu faoliyat nafaqat standartlashtirish bo'yicha rasmiy organlarning kuchlari, balki ushbu maqsadlar uchun maxsus tashkil etilgan ko'plab sanoat konsortsiumlari tomonidan ham amalga oshiriladi.

1 3. Axborot tizimlarining avtomatlashtirilgan rivojlanishi.Zamonaviy axborot tizimlari texnologiyalarining katta yutug'i ularni tahlil qilish va loyihalash usullarini yaratish bo'lib, ular ikki-uch o'n yilliklarda amalda sinab ko'rilgan. Ularning asosida ko'plab kompaniyalar dasturiy ta'minot ishlab chiqaruvchilari tomonidan etkazib beriladigan CASE vositalari ishlab chiqilgan.