Mavzu: Auditorlik tekshiruvida firibgarlikni aniqlash Reja

«Firibgarlik uchburchagi» tushunchasining ta’siriga tushgan odam korrupsiya, muttahamlikka yо‘l qо‘yadi.

• «Firibgarlik uchburchagi» tushunchasining ta’siriga tushgan odam korrupsiya, muttahamlikka yо‘l qо‘yadi.
• Bu uchburchakning 1. birinchi tushunchasi- imkoniyat. Soliq xodimi uchun imkoniyat kimnidir soliqqa tortish va kimnidir soliqdan «ozod qilish»dan iborat bо‘lishi mumkin.
•  
• 2.Ikkinchisi – ichki va tashqi bosim. Imkoniyatni kо‘rgandan sо‘ng vaziyatdan foydalanish uchun о‘z-о‘ziga yoki tashqi tarafdan bosim о‘tkazilish mumkin.
•  
• 3.Uchinchisi esa ratsionalizatsiya- oqlash.
• Agar soliq xodimining oyligi kamaytirilsa, «Menda nima ayb bor edi? Nega mening oyligimni kamaytirdi? Demak, men qilayotgan ish ham tо‘g‘ri», deya u о‘zi qilayotgan noqonuniy harakatini о‘zining oldida oqlaydi.

«Firibgarlik uchburchagi»

Firibgarlikni yashirish qobiliyati uni aniqlashni ancha qiyinlashtiradi. Shu bilan birga, auditor korxona faoliyati va uning muhiti, shu jumladan ichki nazorat tizimi tо‘g‘risidagi bilimlardan foydalangan holda, qaysi hodisalar yoki sharoitlar firibgarlikni sodir etish imkoniyatini berishini yoki firibgarlikning sabablari yoki holatlarini kо‘rsatib berishi mumkin. Bunday hodisalar yoki shartlar firibgarlikning xavf omillari deb ataladi.

• Firibgarlik xavf omillari ahamiyatiga kо‘ra farq qiladi. Auditor firibgarlikni keltirib chiqaradigan omillar mavjudligini aniqlash uchun professional fikrlardan foydalanishi kerak va firibgarlik tufayli moliyaviy hisobotni jiddiy ravishda buzib kо‘rsatish xavfini baholashda e’tiborga olinishi kerak. Strukturaning kattaligi, murakkabligi va subyektga egalik shakli kabi xususiyatlar firibgarlikning ayrim xavf omillarini hisobga olishga sezilarli ta’sir qiladi.

G‘ayrioddiy yoki kutilmagan munosabatlarni kо‘rib chiqish. Analitik protseduralarni amalga oshirishda korxona faoliyati va uning muhiti, shu jumladan ichki nazorat tо‘g‘risida tushunchaga ega bо‘lish uchun auditor g‘ayritabiiy yoki kutilmagan munosabatlarni kо‘rib chiqishi kerak, bu esa jiddiy buzilishlar xavfini bildiradi.

• Firibgarlikning natijasi. Analitik protseduralar moliyaviy hisobotda yoki auditor xulosalarida kо‘rsatiladigan noodatiy operatsiyalarni, hodisalarni, miqdorlarni, kо‘rsatkichlarni yoki tendensiyalarni aniqlashda foydali bо‘lishi mumkin. Agar auditor prognoz qilingan summalarni haqiqiy summalar bilan taqqoslash natijasida g‘ayrioddiy yoki kutilmagan munosabatlarni aniqlasa, auditor firibgarlik tufayli jiddiy buzilishlar xavfini baholashda ushbu topilmalarni hisobga oladi.