Mavzu: “Areal lingvistika”ning tadqiqot olib borish usullari”

Areal lingvistik atlaslar, asosan,

2 xil bo‘ladi:
Regional atlas.
Zonal atlas.
Regional atlasning vazifasi - u yoki bu regiondagi shevalar strukturasining eskiz-sxemasini aniqlash va detallashtirishdan iborat. Sobiq ittifoq davrida tuzilgan Moldaviya areal atlasi - regional atlas sanaladi.
Roman-german tillari lingvogeografiyasida milliy atlas, regional atlas, makro va mikro atlas terminlari ham qo‘llaniladi. O`Zzbekiston hududini o‘z ichiga olgan o‘zbek shevalari atlasi tuzilsa, u regional atlas bo‘ladi.
Yirik zonadagi bir til xususiyatni o'zida to‘la aks ettirgan atlas - zonal atlas hisoblanadi. Masalan, Rumin tilining areal atlasi bolqon- roman massivining umum-zonal atlasidir. 0‘rta Osiyo zonasi territoriyasidagi o'zbek shevalari materiallarini to‘la qamrab olgan o'zbek tili atlasi yaratilsa, u zonal atlas hisoblanadi.
Til materiali tadqiqotida kartalashtirish metodini qo‘llash, dastlab, XIX asrga to‘g‘ri keladi. 1821-yilda K.de-Monbre tomonidan tuzilgan fransuz shevalari chegaralarini belgilovchi karta Fransiya qirollik jamiyatiga taqdim qilinadi. 1823-yilda D.Monye o‘zining areal lingvistik karta tuzish g‘oyasini oldinga suradi. So‘ngra Venker va Vredening nemis tili atlasi (1876 - 1926 yillar), Margburgdagi nemis dialektologiyasi Markaziy instituti nasht etgan “Nemis leksikologik atlasi”, J.Jilyeron va E.Edmonning 12 jildli “Fransuz tili atlasi” (1903 - 1912 yillar), K.Yaberg va Y.Yudning 8 jildli Italyan-shveytsar atlasi (1928 - 1940 yillar) o‘sha davrda maydonga kelgan.
Rus fanida til hodisalarini geografik asosda o‘rganish XIX asrning ikkinchi yarmida (I.I.Sreznevskiy, keyinchalik A.I.Sobolevskiylar tomonidan) boshlangan edi.

The end

http://fayllar.org