Mavzu: antratsen

Toʻyinmagan bogʻlar orqali ajralgan aromatik birikmalar

Toʻyinmagan bogʻlar orqali ajralgan aromatik birikmalar. Masalan:

Bu birikmalarda sis-izomer fenil guruhlari oʻzaro yaqin joylashganligi sababli yuzaga keladigan fazoviy ta’sirlar natijasida trans-izomerga nisbatan beqaror boʻladi. trans-Stilben (E-stilben) oddiy sharoitda kristall, sis-stilben esa suyuqlik. Nur ta’sirida bu izomerlar bir-biriga oʻtadi. Stilben (1,2-difeniletilen) boʻyoqlar ishlab chiqarishda (brilliant sarigʻi yoki xrizofenin) ishlatiladi.
Xrizofenin (C₃₀H₂₃N₄Na₂O₈S₂ sulfoguruhlar boʻyicha dinatriyli tuz stilben asosidagi azoboʻyoq. Sellyuloza materiallariga (zigʻir, paxta, qogʻoz, viskoza va boshqalar) yorqin oltin-sariq rang beradi. Tarkibida sulfoguruhlar borligi uchun jun va ipakni ham boʻyaydi. Uni olish uchun 4,4'-diaminostilben-2,2'-disulfokislotani ortiqcha HC1 ishtirokidaNaNO₂ ta’sirida diazotirlanadi (20-25°C), soʻngra past haroratda (10°C) soda ishtirokida fenol bilan reaksiyaga kiritiladi.

Olingan brilliant yashili spirtli eritmada NaOH va soda ishtirokida etilxlorid bilan ta’sir ettiriladi (3 soat, 120-125°C, 1,1-1,3 MPa bosim):

Stilben hosilalari (triazin- va difenil-stilbenlar) rangni kuchaytiruvchilar (UB-diapazondagi nurni yutib, koʻrinuvchan koʻk sohada chiqaradigan boʻyoqlar), boʻyoqdagi lazer uchun faol muhit sifatida ishlatiladi. Stilben hosilalari oʻsimliklarda ham sintez qilinadi. Masalan, resveratrol va pterostilben oʻsimlik antioksidantlaridir:

Resveratrolning (qora uzumda boʻladi) rak hujayralarini oʻsishdan toʻxtatishi, neyroprotektor, shamollashga qarshi, kardioprotektor, antidiabet, virusga qarshi ta’sirlari aniqlangan. Pterostilben qora navli uzum va chemika mevalarida boʻladi. Qondagi xolesterin va lipidlar miqdorini kamaytiradi, rakka qarshi faollikka ega. Yorugʻlik ta’sirida havo kislorodi ishtirokida parchalanadi.

2.