mavzu: Antik davrda ilmiy tafakkurning paydo bо’lishi va shakllanishi mashg’ulot Reja

-
VI asrlarda 
Hindistonda paydo bо’lgan. ) 
Konfutsiychilik
-
Xitoydagi axloqiy
-
siyosiy ta’limot. Keyingi eng ta’sirli uch 
asosiy falsafiy diniy oqimlardan biri. (daosizm va buddizm bilan birga.) Konfutsiy 
asos solgan. Konfutsiylik milodiy I asrlarda davlat ta’limotiga aylandi.
Kо’p mamlakatlarda ilk davlatlar paydo bо’lgan davrda tabiat va inson 
birligiga asoslangan. Ibtidoiy odamga xos bо’lgan о’tkir ko’zatuvchilik va uning 
tabiat bilan chuqur tanishishi insonni tuganmas tabiat kitobining ba’zi sirli 
varaqlarini о’qiy bilish darajasiga kо’targan. 
Albatta, mazkur ijobiy bilimlar tо’planmaganda insoniyat о’zining gо’daklik 
davridan chiqa о’lmas, umuman rivojlanish bо’lmas edi. Uning yо’lida uchragan va 
doimo g’ov bо’lib kelgan notо’g’ri, teskari xayoliy tasavvurlar qanchalik kо’p 
bо’lmasin, ijtimoiy va ma’naviy taraqqiyotni xech vaqt tо’xtata olmagan. Aksincha, 
ijobiy bilimlar о’zidan keyin paydo bо’lgan ilmiy tafakkurning ashaddiy raqibi 
hisoblangan diniy tasavvurlar bilan murosasiz kurashda shakllanib, bu kurash 
jarayonida tо’plagan bilimlarning qanchalik haqiqiy ekanligi aniqlangan. 
Eng qadimgi davrlardan boshlab Quyosh, oy, yuldo’zlar kompas va soat 
vazifasini bajargan. Bir tadqiqotchining obrazli iborasi bilan aytganda, odamni 
xayvondan ajratadigan belgilaridan biri, uning ba’zan boshini kо’tarib osmonga 
qarashining asosiy sababi ish mavsumini yuldo’zlarning xarakatlari va sonlari 
о’zgarishiga qarab belgilash zaruriyatidadir. Masal, papuaslar quyoshning 
yurishiga qarab ishni boshlash va tugatish vaqtini aniqlaganalar, Arabistonda 
yashovchi kо’chmanchi qabilalar uchun jazirama issiqdan qochib, kechalari kо’chib 
yurganlarida oy doimiy yо’lchi bо’lgan. Shuning uchun ham bu yerda paydo 
bо’lgan Islom dinining muqaddas alomati yarim oydir. 
Kо’p xalqlarda hozirgacha yil Hisobi oy kalendariga asoslangan. 
Deyarli barcha qabilalarda yuldo’zlarni hayvon ismi bilan nomlash odat 
bо’lgan. mas, afrikalik bushmenlar u yoki bu yuldo’zni toshbaqa, kaltakesak, tog’ 
echkisi va x.k. Hayvon nomi bilan ataganlar. Tub avstraliyaliklar jadi yuldo’zlarini 
kenguru deb ataydilar. Ularning о’ylashicha osmon ovchilari tutib yeyish uchun bu 
kenguruning ketidan yurar emish, osmondagi somon yuli esa usha ovchilar yerda 
yoqqan gulxanning osmonga kо’tarilgan tutini emish. 
Eskimoslar yuldo’zlarni tulen ovlashga chiqib, osmonda yо’l topolmay 
adashib yurgan ovchilar deb ta’riflaydilar. 
Mо’g’ullar va turklar yilni 12 oyga bо’lib, har oyni bir xayvon (sichqon, 
bo’zoq., arslon, quyon, naxang, ilon, ot, qо’y, maymun, tovuq, it va chо’chqa) nomi 
bilan ataganlar. Bu yil hisobini qо’shni Osiyo mamlakatlari, shu jumladan О’rta 
Osiyo xalqlari ham qabul qilgan. 
Qadimgi Sharqda keng tarqalgan yana bir (Quyoshning yillik xarakati 
doirasidagi 12 nuqtada joylashgan burj 
-
zodiak yuldo’zlar turkumiga asoslangan) 
kalendarda ham sayyoralarning kо’pchiligi hayvon (qо’zichoq, bo’zoq, 
qisqichbaqa, sher, chayon, tog’ echkisi, baliq nomi bilan atalgan. 

---

Mazkur oy nomlari har bir xalqning mashg’uloti, mehnat faoliyati, turmush 
tarzining о’ziga xos xususiyatlarini obyektiv ravishda ifodalovchi muhim 
dalillardir. 
Masalan, zodiak (burjiy) yil hisobida oyning Bo’zoq yuldo’zlar 
turkumining yonida joylashgan vaqt aprel