Mavzu: amaliy ekonometrik modellar. Ishlabchiqarish funksiyalari

1.-rasm. Muvozanat miqdorning samaraligi
1
 
Ushbu xulosalarning to‘g‘riligiga ishonch hosil qilish uchun 
yuqoridagi grafikka yana bir nazar tashlaymiz.
Talab chizig‘i xaridorlar uchun mahsulotning qimmatligini 
ifodalaydi, taklif chizig‘i esa – ishlab chiqaruvchilarning xarajatlarini. 
Muvozanat darajasidan past bo‘lgan ishlab chiqarish hajmida xaridor 
uchun mahsulotning qimmatligi ishlab chiqarish xarajatlaridan ortiq 
bo‘ladi. Bu sohada ishlab chiqarishning o‘sishi umumiy yutuqni 
ortishiga olib keladi va bu ortish ishlab chiqarilayotgan mahsulotning
miqdori muvozanat darajasiga erishmagunicha davom etadi. Ishlab 
chiqarishning muvozanatdan yuqori bo‘lgan hajmida mahsulotning 
qimmatligi xaridor uchun ishlab chiqaruvchining xarajatlaridan pastdir.
Shunday qilib, muvozanat hajmdan ortiq mahsulotni ishlab 
chiqarish umumiy yutuqni qisqarishiga olib keladi. 
1
Shodiev T.Sh. va boshqalar. Iqtisodiy-matematik usullar va modellar. O‘quv qo‘llanma. –T.: TDIU, 
2010.
А 
Narx 
miqdor 
Taklif 
Talab 
Sotuvchilar xarajatlari 
Xaridorlar 
uchun 
qimmatligi 
Sotuvchilar 
xarajatlari 
Xaridorlar uchun 
qimmatligi 
Muvozanat 
miqdor 
Xaridor uchun mahsulotning qimmatligi 
sotuvchining xarajatlaridan yuqori 
Xaridor uchu`n mahsulotning qimmatligi 
sotuvchining xarajatlaridan past 
С 
V 
D 
G 
Е 

---

Erkin bozor faoliyati natijalari haqida yuqorida qilingan hulosalar 
shuni ko‘rsatadiki, talab va taklifning muvozanati iste’molchilar va 
ishlab chiqaruvchilarning yutuqlarini yig‘indisini maksimallashtiradi. 
Boshqacha qilib aytganida, resurslarning samarali allokatsiyasi 
bozor muvozanatining natijasidir. Erkin bozor sharoitida shakillanadigan 
bozor narxining o‘zi xaridor va sotuvchilarning harakatlarini iqtisodiy 
resurslarni shunday taqsimlanishiga yo‘naltiradiki, buning natijasida 
umumiy yutuq maksimallashadi.