Mavzu: Allergenlarning o’zaro ta’sir xillariga ko’ra belgilarning irsiylanishini taxlil etish. Masalalar yechish

POLIMERIYA (yun. polymereia — koʻp murakkablik) — genlarning oʻzaro taʼsiri tiplaridan biri. Polimeriyada bir belgining rivojlanishi bir xilda taʼsir etuvchi 2 va undan ortik, allel boʻlmagan genlarga bogʻliq. Polimeriya 1909-y. da shved olimi N. G. Nilson-Ele tomo-nidan kashf etilgan. Xoʻjalik nuqtayi nazaridan qimmatli boʻlgan belgilar, mas, gʻoʻzaning boʻyi, tola chiqimi, tola uzunligi, koʻsagining ogʻirligi, chigi-tining yogʻliligi va b. belgilari Polimeriya ti-pida irsiylanadi. Shartli ravishda kumulyativ va nokumulyativ 

Kumulyativ Polimeriyada belgining fenotipda kuchli yoki kucheiz namoyon boʻlishi genotipda ishtirok etadigan dominant allellarning soniga bogʻliq. Mik,doriy belgilar kumulyativ Polimeriya tipida irsiylanadi. Nokumulyativ Polimeriyada belgining fenotipik namoyon boʻlishi dominant allellar soniga bogʻliq emas. Dominant belgining namoyon boʻlishi uchun genotipda birgina dominant al-lelning boʻlishi kifoya. Biokimyoviy darajada Polimeriya asosida belgining rivojlanishiga taʼsir qiluvchi biosintez reaksiyalari yotadi.

Genlarning polimer ta’siri. Allel bo‘lmagan bir nechta genning bitta belgining rivojlanishiga o‘xshash ta’sir ko‘rsatishi genlarning polimer ta’siri deyiladi. Genlarning polimer ta’siri organizmlarning miqdoriy belgilarida uchraydi. Masalan, hayvonlarning vazni, o‘sishi, o‘simliklarning bo‘yi, tovuqlarning tuxum qilishi, qoramol sutining miqdori va yog‘liligi, o‘simliklar tarkibidagi vitaminlar miqdori va boshqalar. Miqdor belgilarning rivojlanish darajasi unga ta’sir etuvchi polimer genlar soniga bog‘liq bo‘ladi. Polimer irsiylanishni dastavval shved olimi Nilson ele o‘rgandi. u bug‘doyning qizil (A1A1A2 A2) va oq (a1a1a2a2) navlarini o‘zaro chatishtirib, F1 o‘simliklarni oldi

F1da donlarning rangi pushti bo‘ldi. F1 o‘zaro chatishtirilib, F2 dagi o‘simliklarning don rangiga qarab beshta guruhga ajratildi. Ularning miqdoriy nisbati quyidagicha: bitta qizil, to‘rtta och qizil rangli, oltita pushti, to‘rtta och pushti rangli, bitta oq donli o‘simliklar olindi. Polimer irsiylanish kumulyativ va nokumulyativ xillarga bo‘linadi. Nokumulyativ polimeriya ko‘proq sifat belgilarni irsiylanishi dominant genlar soniga bog‘liq bo‘lmagan holda namoyon bo‘ladi. Miqdor belgilarning irsiylanishi kumulyativ polimeriya orqali amalga oshadi. Kumulyativ polimeriyada duragaylarda belgining har xil darajada rivojlanishi dominant genlarning soniga bog‘liq bo‘ladi. kumulyativ polimeriyada fenotip jihatdan nisbat F2 da 1:4:6:4:1, nokumulyativ polimeriyada esa 15:1 nisbatda bo‘ladi.