|
BOB. AKTSIZ SOLIG'INI HISOBLASH VA BYUDJETGA TO'LASH TARTIBINING AMALDAGI HOLATI TAHLILI (M.ULUGBEK TUMANI KORXONALARI MISOLIDA) 27-43
1.1.Aktsiz solig'ining iqtisodiy mohiyati va uni undirishning o'ziga xosligi. 9
1.2.Aktsiz solig'ining iqtisodiy taraqqiyotga ta'sirini baholash omillari. 15
1.3.Aktsiz solig'ining budjet soliqli daromadlarida tutgan o'rni. 19
Egri soliqlar bo'yicha daromadlar tarkibida aktsiz solig'ining salmog'i dinamikasi (foizda) 25
2.1.Aktsiz solig'i solig'i to'lovchilari, soliq ob'ekti va soliq solinadigan bazani belgilash tartibi tahlili. 27
5-jadval Aktsiz osti tovarlari sonining yillardagi o'zgarish an'anasi20 27
M.Ulugbek tumanida ro'yxatdan o'tgan aktsiz solig'i to'lovchilari to'g'risida ma'lumot 29
O x A / 100 32
2.2.Aktsiz solig'i stavkalari, hisob-kitoblarini taqdim etish va soliqni to'lash tartibi tahlili. 34
Alkogolli mahsulot bo'yicha hisobga kiritish (1 butilka aroq misolida) 35
2.3.Aktsiz markalari va ularni qo'llashning maqsad va vazifalari. 38
3.1.Xorijiy davlatlarda aktsiz solig'ini undirishning o'ziga xos- xususiyatlari. 42
11-jadval AQSh davlat budjeti daromadlarida aktsiz solig'ining salmog'i31 43
3.2.Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida aktsiz solig'ini hisoblash va budjetga to'lash mexanizmini takomillashtirish. 46
XULOSA 50
Normativ-huquqiy hujjatlar: 53
asarlari va ma'ruzalari: 53
Darslik va o'quv adabiyotlar: 54
III.Internet saytlari: 56
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Iqtisodiyotning erkinlashuvi sharoitida iqtisodiyot tarmoqlarining barcha sohalarida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish omillaridan tadbirkorona foydalangan holda, bir tomondan xalqimizning hayot ehtiyojlarini ta'minlash, ikkinchi tomondan esa davlatimiz o'z zimmasiga olgan ijtimoiy kafolatlarining moliyaviy bazasini mustahkamlash tadbirlarini shiddat bilan amalga oshirishni taqozo etmoqda. Ma'lumki, soliq-budjet siyosati borasida olib borilayotgan o'zgarishlarning markazida budjet daromadlari va harajatlarining muvofiqligini ta'minlash hamda ular samaradorligini oshirish masalalari turadi. Bu esa, o'z navbatida, O'zbekiston Respublikasi iqtisodiyotida ro'y berayotgan tub o'zgarishlar, iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, iqtisodiyotning barqaror va mutanosib sur'atlarda o'sishini ta'minlash, jumladan, soliq siyosatini qayta ko'rib chiqishni talab etmoqda. Shu sababli, mamlakatimiz rivojlanishining muhim ustuvor yo'nalishi sifatida soliq siyosatini yanada erkinlashtirish yo'nalishlarining belgilanishi, jumladan, xo'jalik yurituvchi sub'ektlar zimmasidagi soliq yukini kamaytirish, xususiy tadbirkorlikning rivojlanishi uchun qulay soliq muhitini yaratish ushbu sohada erishiladigan yutuqlar garovidir.
Soliq yukini kamaytirishga qaratilgan respublikamizda yuritilayotgan soliq siyosati iqtisodiyotdagi tarkibiy o'zgarishlarga, xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning ishbilarmonlik faolligi va moliyaviy barqarorligini yuksaltirishga xizmat qilmoqda. Bu borada davlatimiz rahbari I.Karimovning quyidagi fikrlarini ta'kidlash lozim: “2012 yilda soliq yukini kamaytirish siyosati davom ettirildi. Kichik korxona va mikrofirmalar uchun yagona soliq to'lovi stavkalari 6 foizdan 5 foizga tushirilgani, yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun belgilangan soliq stavkasi esa sezilarli tarzda, ya'ni o'rtacha ikki barobar kamaytirilgani buni yaqqol tasdiqlaydi. Shularga qaramasdan, davlat budjetining daromadlar qismi ko'rsatkichlari to'liq bajarildi, erishilgan profitsit yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0.4 foizni tashkil etdi7”.
Iqtisodiy taraqqiyotning har bir bosqichida o'ziga xos soliq tizimining vujudga kelishi avvalo uning tarkibiga kiruvchi soliqlarning harakati bilan bog'liq bo'ladi. Soliq tizimida eng ichki o'zgaruvchan, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning ko'plab omilllari bilan to'qnashuvchi soliq bu - aktsiz solig'idir. Shu bois, aktsiz solig'ining mohiyatini ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotga bog'liq holda o'rganish eng dolzarb muammolardan bo'lib kelmoqda. Shuni alohida ta'kidlab o'tish kerakki, aktsiz solig'ining mohiyati doimo egri soliqlar doirasida o'rganib kelingan. Aktsiz solig'i egri soliq bo'lganligi sababli uning iqtisodiy mohiyati davlat bilan yuridik shaxslar o'rtasida vujudga keluvchi ob'ektiv majburiy to'lovlarga asoslangan moliyaviy munosabatlar orqali harakterlanadi. Shu bois, aktsiz solig'i o'ziga xos fiskal iqtisodiy kategoriya sifatida qaralishi lozimdir.
Aktsiz solig'i rivojlangan xorijiy davlatlarda ham davlatning umum soliq siyosatida muhim o'rin egallaydi. Aktsiz solig'i korxona mahsulotlari va xizmatlari bahosi ustiga yoki tarifiga ustama shaklda to'g'ridan to'g'ri kiritiluvchi egri soliq turi hisoblanadi. Aktsiz solig'ining iqtisodiy mohiyati budjet tushumini ta'minlash orqali xalq xo'jaligi manfaatlarini qondirishga, ko'proq mablag'larni jalb ettirishi orqali namoyon bo'lsa, uning ijtimoiy mohiyati aholining, ya'ni asosiy iste'molchilarning to'lov qobiliyatlarini oshishida o'z ifodasini topadi. Bu esa aktsiz solig'i ob'ektlari (aktsiz osti tovarlari)ni qisqartirilishida, soliq stavkalari pasayishida, aholi to'lov qobiliyatini o'sishida namoyon bo'ladi.
Aktsiz solig'ini nazariy va amaliy jihatdan chuqur o'rganish, rivojlangan xorijiy davlatlarda aktsiz solig'idan foydalanish tajribalarini o'rganish, ularni mamlakatimiz iqtisodiy shart-sharoitlariga moslagan holda qo'llash imkoniyatlarini ko'rib chiqish, shuningdek undan amaliyotda foydalanish natijalarida kerakli xulosalar chiqarish va uni takomillashtirish zarur. Yuqorida qayd etilgan fikrlarning keng mazmuni tanlangan mavzuning dolzarbligini belgilaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
