Мавзу: Ахоли даромадлари ва турмуш даражаси. Иш хаки ва мехнат муносабатлари

Guliston Davlat Universiteti Ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti Iqtisodiyot yo’nalishi Mehnat iqtisodiyoti fani

Mavzu: Aholi daromadlari va turmush darajasi. Ish haqi va mehnat munosabatlari.

REJA:

• Axolining daromadlari va uning tarkibi.
• Bozor iktisodiyoti sharoitida axoli daromadlarining tabaqlanishi sabablari.
• Axoli turmush darajasi va uning ko`rsatkichlari.
• O`zbekistonda ijtimoiy siyosatning o`ziga xosligi va asosiy yunalishlari.
• Ish xaqining iqtisodiy mazmuni, tashkil etish shakllari.

I. Axoli daromadlari va uning tarkibi

• Rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitidagi moddiy va mulkiy o`zgarishlarning yuz berishi ishlab chiqarishga forovonlikni oshirishdek aniq sotsial yo`nalish beradi. Bu yunalish ikki yo`l bilan ta'minlanadi:
• Mulk soxiblarining iqtisodiy faolligi orqali.
• Davlat daromadlarni qayta takqimlab, o`ziga to`qlar daromadining bir kismini olib axolining nochor tabaqasiga beradi.

Bozor iqtisodiyoti rivojlangan jamiyatda nufuzli iqtisodiy faoliyat qonuni kelib chiqadi. Bu qonunga ko`ra iqtisodiy faollik negizida pul topib, boy bo`lish emas, balki jamiyatda nufuzli, obru-ye'tiborli bulish, uz nufuzi bilan nom chiqarish va shu yusinda ijtimoiy xayotda uz o`rnini topishga intilishi maqsadi yotadi.

• Bozor iqtisodiyoti rivojlangan jamiyatda nufuzli iqtisodiy faoliyat qonuni kelib chiqadi. Bu qonunga ko`ra iqtisodiy faollik negizida pul topib, boy bo`lish emas, balki jamiyatda nufuzli, obru-ye'tiborli bulish, uz nufuzi bilan nom chiqarish va shu yusinda ijtimoiy xayotda uz o`rnini topishga intilishi maqsadi yotadi.

• Kapital, tadbirkorlik qobiliyati, ish kuchi va yerdan iborat resurs egalari o`z resurslarining ishlab chiqarish omili sifatida iqtisodiyotga ko`shgan xissasiga qarab daromad oladilar.

• Bozor iqtisodiyotiga xos taqsimot qonuniga ko`ra moddiy nematlar va xizmatlar resurslar bergan pirovard natijasiga qarab ularning egalari o`rtasida taqsimlanadi.

• Daromadlar manba jixatidan farq qiladi:
• Ish xqkining manbai zaruriy maxsulot bulsa, foyda, renta prosent va dividientning manbai qo`shimcha maxsulotdir.

• Daromad o`z egasi ixtiyoriga kelib tushishi shakli jixatdan xam turlicha buladi.
• pul daromadidan tushuvchi
• natural daromadi va imtiyoz shaklidagi daromad xam mavjud.