Mavzu: adabiy nutq va uning uslublari

---

7.
 
MAVZU: ADABIY NUTQ VA UNING USLUBLARI. 
Reja: 
1. So‟zlashuv uslubi. 
2. Ilmiy uslub. 
3. Rasmiy-idoraviy uslub. 
4. Ommabop (publitsistik) uslub. 
5. Badiiy uslub. 
Tayanch so’z va iboralar:
 
(Key words)
 
uslub, uslubshunoslik, vazifaviy uslubshunoslik, yo’nalishlar, tasnifdagi 
omillar, lingvistik, ekstralingvistik, vazifaviy uslublar turlari, rasmiy, ommabop, 
ilmiy, badiiy, so’zlashuv. Rasmiy: davlat-ma’muriy, huquqiy muassasalar, 
diplomatik munosabatlar, ish yuritish hujjatlari, aniqlik, soddalik, qolip, o’ziga xos 
atamalar, ot turkumiga oid so’zlar, majhul nisbat, shart mayli, faol fe’llar. Ilmiy: 
fan sohasi, ilmiy tafakkur, dalil, fakt, janr xususiyatlari, monografiya, risola, 
darslik, qo’llanma, dastur, ma’ruza, taqriz, referat, aniqlik, atamalarning 
qo’llanilishi, obyektivlik, mantiqiy izchillik, qisqalik, sodda yoyiq, bog’lovchili 
qo’shma gap, xoslangan fe’llar. Ommabop: hozirjavoblik, targ’ibot, tashviqot, 
axborot, novatorlik, ijtimoiy-siyosiy terminologiya, oraliq uslub, qisqalik, 
lo’ndalik, ixchamlik, yorqinlik, ommaviy axborot vositalari, sifatdosh oborotlar, 
shart mayli, ritorik so’roq, ritorik undov, murojaat, undov, bir bosh bo’lakli 
gaplar, turg’un birikmalar, kirish bo’lak, kirish gap, shaxsi umumlashgan gap. 
Uslublararo qo’llaniladigan yoki neytral til birliklari. 
GLOSSARY 
Dialektologiya 
— 
 
(dialekt va ... logiya) — tilshunoslik sohasi. Tilning 
mavjud lahjalari, shevalarini oʻrganadi. 
Argo 
—
 
(frans. argot – jargon) – ma’lum toifa kishilargagina tushunar-li 
so‘zlar mavjudligi bilan umumxalq ti-lidan farq qiluvchi, biror ijtimoiy to-ifa, 
guruh (mas, dallollar, sportchilar, talabalar, o‘g‘rilar va hokazo)ga xos yasama 
til. 

---

Jargon 
— (frans. jargon. — safsata) — biror ijtimoiy guruhning oʻziga xos 
leksikasi, fonetikasi va grammatikasi bilan umum soʻzlashuv tili va mahalliy 
dialektlardan farq qiladigan tili. 
Varvarizmlar 
— (yun. barbaros — aynan ajnabiy) — maʼlum bir tilga chet 
tillardan kirib kelgan, tilda toʻla oʻzlashmay, yotligi bilinib turadigan soʻz va 
iboralar. 
Vulgarizm 
— (lotin vulgaris - dag’al so ’zidan) - ad ab if tilda ishlatilm 
aydigan d ag ’al so 'zlar va noto’g ’ri tuzilgan jum lalar.