Mavzu №7 : Bolalarda qon yaratish a’zolarini anatomo-fiziologik hususiyatlari. Qon yaratish tizimini ko’rikdan o’tkazish, palpatsiya: periferik va mezenterial limfa tugunlari

Xar xil yoshdagi bolalarda qon ko’rsatkichlari. 

Qonning ko’rsatkichlari bolaning yoshiga qarab o’zgarishi mumkin. 

Turli yoshdagi bolalarda qon ko’rsatkichlari 

YOshi 

N, gg’l 

Eritrots

it 

10 

12G’l 

Retik

ulosit 

% 

Leyk

osit 

10 

9g’l 

Tromb

osit 

10 

9G’l 

EChT 

1 sut 

180-240 

5-7 

1-4 

10-30 

150-

400 

2-3 

5 kun 

170-200 

4,5-6 

0,5-2 

9-15 

150-

400 

2-3 

6 oylik 

110-160 

4,0-5,0 

0,5-

1,3 

8-12 

150-

400 

3-7 

1 yosh 

110-130 

4,0-4,5 

0,5-1 

7-11 

150-

400 

4-7 

5 yosh 

130-140 

4,0-4,5 

0,5-1 

7-11 

150-

400 

5-8 

> 

10 

yosh 

O’g’il 

bolalar — 

130-140 

qiz 

bolalar — 

120-140 

4,0-4,5 

0,5-1 

5-9 

150-

400 

5-10 

---

 

8 

“qizil  qon”  ning  klassik  parametrlari  (N,  eritrositlar.  Rang  ko’rsatkich)dan  tashqari 

amaliyotda boshqa ko’rsatkichlardan xam foydalaniladi (anemiyaning turini aniqlashda 

yordam beradi). 

  Eritrositlar ko’rsatkichlari  

Ko’rsatkich 

qisqartma 

Xisoblash 

Norma 

Eritrositlarning 

o’rtacha xajmi 

MCV 

(mean 

cell 

volume) 

Gematokrit, 

eritrositlar 

YAngi 

tug’ilgan 

chaqaloqlar  

102—116 

femtolitr 

1oylikda  93 - 

115 femtolitr 

6oy  82 — 

100 femtolitr 

1 yosh  81 — 

95 femtolitr 

3 yoshdan 

keyin  80 — 95 

femtolitr 

Birta  eritrositda  N 

ning 

o’rtacha 

miqdori 

MSN (mean 

corpuscular 

hemoglobin) 

N, eritrositlar 

27—31  

pikogramm 

Eritrositda  N,  ning 

o’rtacha 

konsentrasiyasi 

MCHC (mean 

corpuscular 

hemoglobin 

concentration)) 

N, gematokrit 

33-37 gG’dl 

 

Eritrositlarning cho’kish tezligi (EChT). 

Eritrositlar  cho’kish  tezligi  kapillyarning  yuqori  qismida    plazmaning 

(millimetrlarda) bir soat davomida hosil qilgan ustuniga qarab belgilanadi. Bu uchun 

bemor qoni shisha kapillyarga olinib,  tik qo’yiladi, eritrositlar vazni og’irligi tufayli 

pastga cho’kadi. 

Erkaklarda EChT o’rtacha 5-9 mmG’soatga, ayollarda esa 8-10 mmG’ soatiga. 

Bir yoshgacha bo’lgan bolalarda bu ko’rsatkich kattalarga nisbatan kamroq.  

YAngi tug’ilgan chaqaloq qoni 

Chaqaloqlik  davrida  qizil  suyak  ko’migining  funksional  labilligi  xarakterli 

bo’lib, tezda sarflanishi mumkin. Organizmga tashqi muxitning nojo’ya ta’sirlari ostida 

(infeksiya, og’ir anemiya va xok.) erta yoshdagi bolalarda qon hosil bo’lishi embrional 

tipdagi gemopoezga qaytishi mumkin.  

---

 

9 

Qonning xajmi quyidagicha:  

–  YAngi tug’ilgan chaqaloqlarda — 14,7% tana vaznini, ya’ni 140—150 mlG’kg; 

–  Kattalarda  — 5,0—5,6% tana vaznini, ya’ni 50—70 mlG’kg ni tashkil etadi. 

YAngi  tug’ilgan  sog’lom  chaqaloq  periferik  qonida  ba’zi  bir  ko’rsatkichlar 

kattalarnikiga nisbatan yuqori: 

–  N konsentrasiyasi (180-240 gG’l); 

–  Eritrositlar miqdori  (5-7 x-1012G’l); 

–  Rang ko’rsatkichi ( 1,1 gacha). 

Bu  ko’rsatkichlar  intensiv  eritropoezdan  dalolat  beradi  —  homila  ichi  va  tug’ruq 

paytida homilaning to’liq kislorod bilan ta’minlana olmasligi natijasida.   Tug’ruqdan 

keyin  tashqi  nafas  faoliyati  tiklangandan  so’ng  gipoksiya  giperoksiya  bilan  o’rin 

almashadi.  Bu o’z o’rnida eritropoetinlar ishlab chiqishini kamaytiradi, eritropoezni 

so’ndirib,  natijada  eritrositlar  miqdori  va  N    konsentrasiyasining  pasayishiga  olib 

keladi.  Bundan  tashqari  HbF  saqlagan  eritrositlar  yashash  davri  qisqa  (12  kun) 

bo’lganligi sababli gemolizga tez uchraydi.Eritrositlar parchalanishi tranzitor sariqlik 

ko’rinishida kechib, bola xayotining 3 kunidan boshlab namoyon bo’ladi va fiziologik 

norma xisoblanadi.YAngi tug’ilgan chaqaloqlar eritrositlari polixromatofilli bo’lib, xar 

xil kattalikka ega (anizositoz) makrositlar ustunligi bilan.  

Bola  xayotining  birinchi  soatlarida  retikulositoz  2,2—4,2%  ni  tashkil  etadi, 

kattalar va bir oydan katta bolalarda retikulositlar miqdori 0,6-0,8% bo’lishi kuzatiladi. 

Normada  qonda  eritrositlarning  yadroli  formalari-  normoblastlar  aylanib  yurishi 

mumkin.  YAngi  tug’ilgan  chaqaloqlarda  leykositar  formula  o’zining  xususiyatlariga 

ega.