Mavzu: 3-sinfda otilganlarni takrorlash

600- misol. Doskada ishlanadi.Tekshirish butun sinf bilan bajariladi.

386:10= 6247:100= 72835:1000=

1254:10= 53913:100= 263924:1000=

601-masala ustida ishlaymiz. Yechilishi.

90:5=18 54:18=3 36:18=2

Javob:Birinchi avtomobilga 3 kanistr,ikkinchisiga 2 kanistr benzin quyildi.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.604-605 - misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Nol bilan tugaydigan songa bo`lish Ta'limiy: Nisbatlar usuli bilan yechiladigan to 'rtinchi proporsionalni topishga doir masalalarni yechish bilan tanishtirish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

606-masala o'qilgandan keyin rasm qaraladi. Nima ma'lum? (Ikki kalava ipdan 3 ta qalpoqcha to'qish mumkin.) Siz bu ifodani qanday tushunasiz? (3 ta qalpoqcha to'qib bo'lishlari bilan 2 kalava ip tugaydi.) Bizda nechta kalava ip bor? (8.) 8 kalava ipdan nechta qalpoqcha to'qish mumkinligini qanday bilish mumkin? (Bo'lish amali bilan 8 kalavada 2 kalavadan nechta borligini topamiz. So'ngra nechta qalpoqcha to'qilishini ko'paytirish amali bilan topamiz.)

Yechimni amallar bo'yicha yozamiz:

1. 
   8:2 = 4 ta — 8 kalavada 2 kalavadan shuncha bor.
   
2. 
   3x4=12 (qalpoqcha) - 8 kalavadan shuncha qalpoqcha to'qiladi.
   

Javob: 12 ta qalpoqcha to'qiladi.

607 (2)- mashq. Masalani o'qing. Oldin qancha un bo'lgan? (100 kg.) Shu undan qancha non chiqadi? (135 kg.) Un kam-ku? (Unga suv, tuz, xamirturush va boshqa narsalar qo'shiladi.) 500 kg undan ko'p non chiqadimi yoki kam non chiqadimi? Masalani rejadan foydalanib yeching:

1. 
   500 kg da 100 kg dan necha marta bor?
   

2)500 kg undan qancha non chiqadi?

Yechish: 500:100=5

135 x 5=675

Tekshirish butun sinf bilan o'tkaziladi.

609-misol.

2783:10=278(3 q) 48509:100=485(9 q ) 317461:1000=317(461)

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. 610-611- misol va masala
MRO`TIBO`________________
Sana.

Mavzu: Nol bilan tugaydigan songa bo`lish Ta'limiy: Nollar bilan tugaydigan sonlarga yozma qoldiqli bo'lish usulini aniqlashtirish.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

982, 4680, 42000, 1572 sonlarida hammasi bo'lib qancha o'nlik, yuzlik va minglik borligini aniqlang.

Sonni 10 ga, 100 ga va 1000 ga qanday bo'lishni eslang. O'z misollaringizni keltiring.

Yechilish rejasiga ko'ra masala tuzing (doskada masala yechilishining rejasi berilgan):

1. 
   5 xaridorga necha metr mato sotildi?
   
2. 
   to'pda necha metr mato bor edi?
   

Masalada nima haqida so'z bormoqda? Qanday masala t-zish kerak? Nima uchun? Masala savoliga javob berish uchun nechta ma'lumotga ega bo'lish lozim? (Ikkita.) Birinchi savolga javob berish uchun nechta ma'lumotga ega bo'lish kerak? Qanday ma'lumotni tanlab olish kerak? (Har bir xaridorga nedha metrdan mato sotilganini: 2 m, 3 m, 5 m va hokazo.) Buni qisqacha qanday yozish mumkin? (Sotishdi — 5 xaridorga 3 m dan.) Ikkinchi savolga javob berish uchun yana qaysi ma'lumotni tanlab olish kerak? (To'pda necha metr mato qolgan?) To'pda necha metr mato qolgan bo'lishi mumkin? (8 m, 15 m, 27 m va h.k.) Masalaning qisqa yozuvini o'zingiz davom ettiring va uni yeching:

Bor edi - ?

Sotishdi - 5 xarid., 3 m dan

Qoldi - □

Perimetri bir xil - 14 sm dan bo'lgan ikkita har xil to'g'ri to'rtburchakni ayting. Bu to'g'ri to'rtburchaklarning bo'yi va enini ayting. (1 va 6; 2 va 5; 3 va 4.)

Yangi material ustida ishlash. 612 (1)-mashq. Butun sinf bilan bajariladi.

612 (2)- mashq. Yangi material bilan bolalar mustaqil tanishadilar. Yaxlit songa bo'lish algoritmini (natijada bo'linma va qoldiq chiqadigan holda) takrorlashadi.

614-misol (2 va 4-misoli) doskada va daftarlarda ishlanadi.

157:30=5(7 q) 174:50=3(24) 670:300=2(70 q) 1900:600=3(100 q)

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.616-617 - misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Nol bilan tugaydigan songa bo`lish Ta'limiy: O'quvchilarni yaxlit ikki xonali sonlarga yozma bo'lish algoritmi bilan tanishtirish hamda uni misol va masalalami yechishga tatbiq etish. Tarbiyaviy: Mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

Mustaqil ish

I variant. 55140 : 60 • 30 + 2560 • 40

II variant. 4860 • 90 - 6750 : 50 • 70

Tekshirish. O'quvchilar yechimning to'g'riligini doskadagi yozuv bo'yicha tekshiradilar (oldindan yozib qo'yilgan yechimni ochaman.)

III. Yangi mavzu bayoni.

Ko'p xonali sonlarni yaxlit sonlarga bo'lish usulini tushuntiraman. 12750: 30

Bo'lishning har bir qadamini mufassal gapirib beraman, bunda bolalar e'tiborini ko'p xonali sonlarni yaxlit o'nliklarga bo'lishda ikkita qoidadan - yig'indini songa bo'lish qoidasidan va sonni ko'paytmaga bo'lish qoidasidan foydalanishlariga qarataman.

618- mashqqa berilgan tushuntirishni o'qing va bo'lishning asosiy bosqichlarini eslab qoling.

Berilgan tushuntirishdan foydalanib, o'zingiz 619- misolni bajaring. Qanday bajarganingizni gapirib bering.

O'tilgan material ustida ishlash. 620- masala o'qilganidan so'ng, uning qisqa yozuvini bolalar aytib turadilar, men esa doskaga yozaman:

	Yuk sig'imi	Qatnash soni	Kartoshka massasi
I mashina II mashina	bir xil	? 16 ?	30 t 80t ?

Tashib keltirilgan kartoshkaning jami massasi haqida nima ma'lum va nimani bilish mumkin? Agar hamma kartoshka massasi va qatnashlar soni ma'lum bo'lsa, nimani bilish mum­kin? So'ngra masala mustaqil yechiladi.

621- masalani, u garchi murakkab bo'lmasa ham, doskada yechilgani ma'qul

1. 
   180 : 2 = 90 (km) - 1- avtobus yurgan yo'l;
   
2. 
   180 : 3 = 60 (km) — 2- avtobus yurgan yo'l;
   
3. 
   90 + 60 = 150 (km) — ikkala avtobus yurgan masofa;
   
4. 
   180 - 150 = 30 (km) — avtobuslar orasidagi masofa.
   

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.622-623 - misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Nol bilan tugaydigan songa bo`lish Ta'limiy: yaxlit o'nliklarga, yaxlit yuzliklarga bo'lishga doir malakalarni shakllantirish bo'yicha ishni davom ettirish;

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: o'rganilgan turdagi masalalarni yechish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

Bolalarni ko'p xonali sonlarni yaxlit yuzliklar va mingliklarga bo'lish bilan o'zim tanishtirganinim maqsadga muvofiqdir. Shu munosabat bilan doskada bunday tushuntirish olib boraman.58100:700 bo`lishni quyidagi tartibda olib boramiz.

Birinchi to'liqsiz bo'linuvchi — 5810 o'nl. Bo'linmada ikkita raqam bo'ladi. 5810 ni 700 ga bo'lamiz, 8 chiqadi. O'nliklar o'rniga 8 ni yozamiz. 700 ni 8 ga ko'paytiramiz, hosil bo'lgan 5600 sonini 5810 dan ayiramiz, 210 o'nlik qoladi.

Ikkinchi to'liqsiz bo'linuvchi 2100 birlikni 700 ga bo'lamiz,

3 chiqadi, bo'linmaga 3 birlikni yozaman. Bo'linma 83.

O'quvchilarga 624- mashq misollarining yechilishini mustaqil qarash va bo'lish qanday bajarilganini tushuntirishga tayyorlanishni taklif qilaman.

625 misol doskada ishlanadi; sharhlab bajariladi.

32800:800= 42300:900= 249500:500=

626-masala sharti ustida ishlaymiz.

Maktab hovlisida gulzor uchun60 kvadrat metr yer ajratildi.Bu butun xovlining beshdan bir qismini tashkil etadi.Butun maktab hovlisining yuzi qancha?

Yechish:60 x 5=300 kv m

Javob: Butun maktab hovlisining yuzi 300 kv m

627-masala.

Toshbaqa va shiliqurt qarama-qarshi tomonga harakat qilyapti.Agar toshbaqaning tezligi 22 sm/min,shilliqurtning tezligi 14 sm/min bo`lsa,2 minutdan keyin ular orasidagi masofa qancha bo`ladi?

Yechish: 22 x 2=44

14 x 2=28

44+28=72

Javob: Ular orasidagi masofa 72 sm bo`ladi.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. 629-630- misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana

Mavzu:12-nazorat ishi. Ta'limiy:O`quvchilar bilimini baholash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Nazorat ishi bayoni.Nazorat daftarlari tarqatiladi.Sana va mavzu yoziadi.

I variant

1. 
   Sonni ko'paytmaga bo'lishni ikki usulda bajaring: 90:(2 x3) 963:(3x3)
   
2. 
   Bo'iishni bajaring va tekshiring: 801000:900 85500:500
   
3. 
   Tenglamani yeching: Xx4-853=9447 X:80=4800:20
   
4. 
   Masala.
   

Poyezd 520 km yo'l yurdi. U dastlab 3 soat davomida 80 km/soat, qolgan yo'lni esa 70 km/soat tezlik bilan bosib o'tdi. Poyezd butun yo'lga qancha vaqt sarflagan?

II variant

1. 
   Sonni ko'paytmaga bo'lishni ikki usulda bajaring: 28200:(50x2) 72:(2x4)
   
2. 
   Bo'iishni bajaring va tekshiring: 41080:40 119100:300
   
3. 
   Tenglamani yeching:
   

2xX+757=9827 (1095+X)-87=7573

4. Masala.

Oralaridagi masofa 800 km bo'lgan ikki shahardan bir vaqtda bir-biriga qarab ikki mashina yo'lga chiqdi. Birinchi mashinaning tezligi 45 km/soat, ikkinchisiniki undan 10 km/soat ortiq. Mashinalar necha soatdan keyin uchrashadilar?

IV.O`quvchiar mustaqil ishlaydilar.
V. Baholash. O`quvchilarning daftarlari baholash uchu yeg`ib olinadi.
VI. Uyga vazifa berish. Takrorlash.
MRO`TIBO`________________

Sana

Mavzu:Xatolar ustida ishlash. Ta'limiy:O`z xatolarini topa olishga o`rgatish.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III.Nazorat ishi ballari e`lon qilinadi.Misollarni ishlashda xatoliklarga yo`l qo`ygan o`quvchilar qaytadan ishlashadi.

I variant

1.Sonni ko'paytmaga bo'lishni ikki usulda bajaring: 90:(2 x3)=15 963:(3x3)=107

2.Bo'iishni bajaring va tekshiring: 801000:900=890 85500:500=171

3.Tenglamani yeching: Xx4-853=9447 X:80=4800:20

Xx4=9447+853 X:80=2400

Xx4=10300 X=2400x80

X=10300:4 X=192000

4.Masala.

Poyezd 520 km yo'l yurdi. U dastlab 3 soat davomida 80 km/soat, qolgan yo'lni esa 70 km/soat tezlik bilan bosib o'tdi. Poyezd butun yo'lga qancha vaqt sarflagan?

II variant

1.Sonni ko'paytmaga bo'iishni ikki usulda bajaring: 28200:(50x2)=282 72:(2x4)=9

2.Bo'iishni bajaring va tekshiring:

41080:40=1027 119100:300=397

3.Tenglamani yeching:

2xX+757=9827 (1095+X)-87=7573

4. Masala.

Oralaridagi masofa 800 km bo'lgan ikki shahardan bir vaqtda bir-biriga qarab ikki mashina yo'lga chiqdi. Birinchi mashinaning tezligi 45 km/soat, ikkinchisiniki undan 10 km/soat ortiq. Mashinalar necha soatdan keyin uchrashadilar?

IV. O`quvchilar mustaqil ishlaydilar.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. Misollar yechish.

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Nol bilan tugaydigan songa bo`lish Ta'limiy: Nollar bilan tugaydigan sonlarga yozma bo'lisning qisqa yozuvi malakalarini mashq qilish.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

Bolalar 631- mashqdagi bo'lishga oid misollaming yozuvlarini ko'rib chiqadilar va taqqoslaydilar.

_ 28800	80 360	364200 3600	600	_285600 280		70
240		3600	607	280		4080
480		4200			560 _560
480		4200			560
0		0			0

632- mashqdan bolalar bittadan misolni doskada va daftarlarda bajaradilar, yechish yozuvi qisqa bo'ladi.

78 400 : 800

69 680

: 40

27 720:30

633-masala ustida ishlaymiz.

Qizcha birinchi kitobni 7 soatda, ikkinchisini 5 soatda o'qib chiqdi. Agar birinchi kitob ikkinchisiga qaraganda 40 bet ko'p bo'lsa, qizcha bir soatda necha bet o'qigan?

Yechilishi:

7-5=2

40:2=20

Javob: Qizcha bir soatda 20 bet o'qigan

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.
VI. Uyga vazifa berish.635-636 - misol va masala
MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: To`g`ri to`rtburchakning yuzi Ta'limiy: To`g`ri to`rtburchakning yuzini toppish malakalarini mustahkamlash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism. O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

542 400 ni 600 ga va 101 500 ni 50 ga bo'lishni mufassal tushuntirishlar bilan ko'rsataman. Masalan:101500 ni 50 ga bo'lish kerak. Birinchi to'liqsiz bo'linuvchi 101 ming. Bo'linmada 4 ta raqam bo'ladi. Ularni bir satr pastga belgilaymiz. 101 ni 50 ga bo'lamiz, 2 chiqadi.2 ni bo'linmaga mingliklar o'rniga yozamiz,50 ni 2 ga ko'paytiramiz. 100 chiqadi, 100 ni 101 dan ayiramiz, ayirmada 1 ming chiqadi.Ikkinchi to'liqsiz bo'linuvchi 15 yuzlik, 15 soni 50ga bo'linmaydi, demak, bo'linmada yuzliklar raqami o'rniga 0 raqamini yozamiz.

Uchinchi to'liqsiz bo'linuvchi 150 o'nlik. 150 ni 50 ga bo'lamiz, 3 chiqadi, 3 ni bo'linmadagi o'nliklar raqami o'rniga yozamiz, 50 ni 3 ga ko'paytiramiz, 150 chiqadi, 150 dan 150 ni ayiramiz, qoldiqda 0 chiqadi.

To'rtinchi to'liqsiz bo'linuvchi — 0 birlik. Agar bo'linuvchining biror xonasida birliklar yo'q bo'lsa, u bo'linmada ham bo'lmaydi (0 ni 50 ga bo'linsa, 0 chiqadi). Bo'linmada birliklar o'rniga 0 raqamini yozamiz. 2030 chiqadi.

Bolalar yechimlarning darslikdagi yozilishi bilan tanishadilar (637- misol) va nega bunday chiqqanini tushuntirib beradilar.

638- misolni doskada yechiladi.

IV.Mustahkamlash.640- masalani bolalar bilan yechamiz.Uni quyidagi jadval bo'yicha qaytaring, bo'sh o'rinlami to'ldiring:

	Bir tup uchun maydon	Daraxtar soni	Umumiy yuzi
I II	Bir xil	□ tup daraxt □ tup daraxt	? □ kv m ?

Tekshirish. Bo'sh o'rinlarga tushirib qoldirilgan sonlarni qo'yib, masala yechilishini tekshiring.

1. 
   □ + □ =□ (dar.) — ikkita maydonga ekishdi.
   
2. 
   □ : □ = □ (^m2) -- bir tup daraxt uchun ajratilgan.
   
3. 
   □• □ = 700 (m²) — birinchi maydonning yuzi.
   

4) □• □ = 1050 (m²) - ikkinchi maydon yuzi. V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. 642-643- misol va masala MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Maydonlarni o`lchash Ta'limiy: Maydonlarni o`lchash malakalarini mustahkamlash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

Doskada qoldiqli bo'lishning qiyinroq holini tushuntiraman: 95647:800

Birinchi to'liqsiz bo'linuvchi 956 yuzlik, bo'linmada uchta raqam bo'ladi, ularni bir satr pastga belgilaymiz, 956 ni 800 ga bo'lamiz,1 chiqadi, 1 raqamini bo'linmadagi yuzliklar o'rniga yozamiz, 800 ni 1 ga ko'paytiramiz, 800 chiqadi. 800 ni 956 dan ayiramiz, qoldiqda 156 yuzlik chiqadi.

Ikkinchi to'liqsiz bo'linuvchi 1564 o'nlik. 1564 ni 800 ga bo'lamiz, 1 chiqadi, 1 raqamini bo'linmadagi o'nliklar o'rniga yozamiz, 800 ni 1 ga ko'paytiramiz, 800 chiqadi, 800 ni 1564 dan ayiramiz, 764 o'nlik qoladi.

Uchinchi to'liqsiz bo'linuvchi 7647 birlik. 7647 ni 800 ga bo'lamiz, 9 chiqadi, 9 raqamini bo'linmadagi birliklar o'rniga yozamiz, 800 ni 9 ga ko'paytiramiz, 7200 bo'ladi. 7200 ni 7647 dan ayiramiz, qoldiqda 447 chiqadi.

Misolda bo'linmada 119 va qoldiqda 447 chiqdi. Hisoblashni to'g'ri bajarganimizni tekshiramiz: 1) 447 < 800 - qoldiq bo'linuvchidan kichik.

2)_x119

800

95200 — shu sonni bo'ldik.
3) 95200

+ 447

95647 — to'g'ri yechganmiz.

IV.Mustahkamlash.Bolalar 644- mashqdagi misolning yechilishi bilan tanishadilar va amal qanday bajarilganini tushuntiradilar.

645 misol doskada bajariladi.

3333:40 1307:20= 20200:300=

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.648-649 - misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Mustahkamlash uchun mashqlar Ta'limiy: Miso va masalalar malakalarini mustahkamlash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Miso va masalalar yechish.

Darslikda berilgan misollarni birin –ketin ishlaymiz.

1.Qulay usulda hisoblang.

35 x (2 x 7) 210:(7 x 6) 5 x 35 x 6 x2

2.Misolni doskada yechadilar.

1 070•800 2 060 • 70 5 400: 900

30 400 • 20 4 900 : 700 3 600 • 200
5.Qoldiqii bo'lishni bajaring:
1 704 : 10 42 617 : :100 13784:10

47 600 : 700 276 800:800. 25800:300

8.Misolni yechamiz.

40 230-380x40+ 26 970 16 210 + 639 200:800 - 8 706

71 440 : 80 - 14 820 : 60 (900 - 735) x80 + 20

9.Ifodalar tuzing va qiymatlarini hisoblang:

1) Eng katta besh xonali son bilan 1 ning yig'indisini 100 marta kamaytiring.

2) Eng kichik to'rt xonali son bilan 1 ning ayirmasini 9 marta kamaytiring.

3. 
   251 sonini 482 va 18 sonlarining yig'indisigs ko'paytiring.
   
4. 
   3 200 sonini 280 va 200 sonlarining ayirmasige bo'ling.
   

5) Eng katta uch xonali sonning uchdan bir qismini eng kichik ikki xonali songa ko'paytiring.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. 12-13- misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Ikki xonali va uch xonali songa ko`paytirish. Ta'limiy: sonni yig'indiga ko'paytirish qoidasini takroriash; Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash. Rivojlantiruvchi: masalalar yechish uquvini rivojlantirish bo'yicha ishni davom ettirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni. 650, 651- mashqlar og'zaki bajariladi.

652- mashq yozma bajariladi (bitta misol doskada, qolganlari sharhlab hisoblanadi). Mashqni bajarishni ushbu savol bilan yakunlaymiz: sonni yig'indiga qanday ko'paytiriladi?

Ifodalarni taqqoslashda (655- mashq) bolalar bunday javob berishadi: birinchi ifodaning chap tomonida 7 soni 2 ga va 8 ga, ya'ni 2 va 8 sonlarining yig'indisiga

(2 + 8 = 10) ko'paytiriladi; ifodalar orasiga tenglik belgisini qo'yamiz; ikkinchi ifodaning chap tomonida 16 soni (10 + 4) yig'indiga, ya'ni 14 ga ko'paytiriladi, o'ng tomonida esa 16 soni 40 ga, ya'ni 10 va 4 sonlarining ko'paytmasiga ko'paytiriladi. Ifodalar teng emas. Chapdagi ifodani hisoblash natijasi 16 • 10 + 16 • 4 -= 224, o'ngdagi ifodaning qiymati esa 16 • 40 = 640; 294 < 640, ya'ni

16 • 10 + 16 • 4 < 16 • 40.

IV.O'tilgan material ustida ishlash.

653-mashq asosan mustaqil yechiladi. Masala o'qilib, qisqacha tahlil qilinganidan so'ng, uning mana bu yechilish sxemasini taklif eting: (1828 - □• □ ): □ = □

654 (1)- misolni oldindan doskaga yozib qo'yganinimiz ma'qbul, keyin u doskada va daftarlarda yechiladi.

Mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish uchun 656-misoldan keyin turgan masalani taklif eting. O'quvchi yuritadigan mulohaza: agar 15 ta qalam olingan bo'lsa, u holda hamma 15 ta ko'k qalamni va yana 3 ta qizil qalamni olgan bo'lishlari ham mumkin; bu holda ham qutida qizil qalamlar qoladi. Agar faqat qizil qalamlar olingan bo'lsa ham, qutichada baribir qizil qalamlar qoladi.

Javob: qizil qalamlar doimo qoladi.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.655-656 - misol va masala
MRO`TIBO`________________
Sana.

Mavzu: Ko`paytirish qanday bajarilganini tushuntirish. Ta'limiy: Bolalarni ikki xonali sonni ikki xonali songa og'zaki ko'paytirish usuli bilan tanishtirish; o'rganilgan turdagi masalalarni yechish.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

Doskada yoza borib, 38 • 12 ni qanday oson hisoblash mumkinligini tushuntiramiz.

8 ni 12 ga ko'paytira olmaymiz. Ikkinchi ko'paytuvchini xona qo'shiluvchilari yig'indisi shaklida ifodalaymiz (10 + 2). Oldingi darslarda yodlab olingan qoidadan foydalanamiz:

38 • 12 = 38 • (10 + 2) = 38 • 10 + 38 • 2 = 380 + 76 = 456.

O'quvchilar 657- mashq misollarining yechilish namunalari bilan tanishadilar va ularni tushuntiradilar.

658- mashq (1- misoli) doskada mufassal qaraladi. 658- mashq (2-misoli) sharhlanadi.

IV.O'tilgan material ustida ishlash. 660- mashq bajariladi. Masalani o'qing. Savolni o'qing. 50 soni nimani bildiradi? 20 soni-chi? 10 soni-chi? Masalani ikki usul bilan yeching.

Tekshirish. 1-usul. Masala yechimini tushuntirib, qoldirilgan sonlarni qo'yib tekshiring:

1. 
   □• □ =□ (savat) - o'quvchilar tergan.
   
2. 
   □ •□ = □ (kg) ^— hamma tergan olma. 2-usul.
   

2-usul

1. 
   □ •□= □ (kg) ^— bir o'quvchi tergan olma.
   

2) □• □= □ (kg) ~ hamma tergan olma.

Qaysi usul oson?O`quvchilar aytadilar.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.662-663 - misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: 39 soni 58 qanday ko`paytirilganini tushuntirish. Ta'limiy: bolalarni ikki xonali sonni ikki xonali songa yozma ko'paytirish usullari bilan tanishtirish; noma'lumni ikki ayirmaga ko 'ra topishga oid masalalar yechish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

Sonni yig'indiga qanday ko'paytirish kerakligini eslang. Shu qoidadan foydalanib, quyidagi ifodalarning qiymatini hisoblang: 49 • (6 + 4); 16• (5+ 4).

Yechishni oxiriga yetkazing: 57 • (20 + 3) + 57 • 20 + ...

24• (10+ 8)+ 24 • 10 + ...

Bunday tushuntiring: 94 ni 46 ga ko'paytirish talab qilinsin. Sonni yig'indiga ko'paytirish qoidasidan foydalanib topamiz:

94 • 46 = 94 • (40 + 6) = 94 • 40 + 94 • 6.

Hisoblashlarni yozma bajaramiz:

94 94 3760

40 _6 564

3760 564 4324

Endi 3760 va 564 sonlari to'liqsiz ko'paytmalar ekanini aytaman. 4324 soni 94 va 46 sonlarining ko'paytmasi. Bu sonlarni ustun qilib ko'paytirish ham mumkin. Ikki xonali sonni ikki xonali songa yozma ko'paytirish usulini ko'rsataman.

Darslikda berilgan tushuntirishni o'qing. 664- mashq.

665- misol doskada va daftarlarda bajariladi

32 x 59= 72 x 27= 64 x 28= 41 x 84=
666-masala ustida ishlanadi.Qisqa sharti tuziib yechiladi.
V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.
VI. Uyga vazifa berish. 668-669- misol va masala
MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Misolarning tuzilishidagi qonuniyatlar Ta'limiy: ikki xonali sonni yozma ko'paytirish malakasini shakllantirish boyicha ishni davom ettirish, bunga uch xonali, to 'rt xonali, besh xonali sonlarni ko 'paytirish mashq-larini ham kiritish; 2) o'rganilgan turdagi masalalarni yechish. Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

. Mustaqil ish.

I variant. 906 • (6223-6174) - 31953 + 17 047

II variant. 500 100- (386 + 125) x 48 + 71 816

III. Yangi mavzu bayoni.

Misollarning yechimlarini doskaga ustun qilib yozaman: 69 • 37 va 369 • 37. Bolalar yechimlarni taqqoslashadi, ikki xonali sonni ko'paytirish qoidasi bilan uch xonali sonni ham ko'pay­tirish mumkinligiga ishonch hosil qiladilar.

O'quvchilar 670- misollarning yechimlarini qarashadi va ko'paytirish qanday bajarilganini tushuntirishadi.

671-mashq (3—4- misollari) doskada va daftarlarda bajariladi.

IV.O'tilgan material ustida ishlash

Qo'shimcha savollar: amallar tartibini tushuntiring va qiymatlarni hisoblang.

3400-20, 50 + 500, 3000: 1000 + 60-3.

Masalani yechish (og'­zaki): 5 m gazmol uchun 400 so'm to'lashdi. Bir metri 20 so'm arzon turadigan boshqa gazmolning 3 metri uchun qancha to'lash kerak?

amallar tartibini tushuntirasiz va qiymatlarni hisoblang:

70 • (300 + 2700): 100; 590 + 600 : 10.

Masalani yeching (og'zaki): mototsiklchi 2 soatda 160 km yurdi. Agar u soatiga 10 km dan kam yursa, 3 soatda qancha masofa o'tadi?

Topqirlikka oid mashqda bolalar misollar ustunlarini ko'zdan kechirib, birinchi ustunda 22 ni 4 ga (22 • 4 = 88),ikkinchi ustunda 3 ni 4 ga ko'paytirib, 4 ni qo'shish kerakligini

(3•4 + 4 = 16), uchinchi ustunda esa 10 ni 1 ga ko'paytirib, 1 ni ayirish (10•1-1 = 9) kerakligini aytishadi.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.673-674 - misol va masala . Masala o'qilganidan so'ng, bolalar uni ushbu sxema bo'yicha mustaqil yechadilar: □ - □ x □
MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Masalalarni yeching Ta'limiy: Masalalarni yeching malakalarini mustahkamlash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni.

675. 
     –masala ustida ishlaymiz.
     

O'quvchilar bo'yi 40 m, eni bo'yidan 10 m qisqa maydonda bog' barpo etishdi.

Bog' maydonining yuzini toping. Bog' atrofini qanday uzunlikdagi devor bilan o'rash kerak?

676-masala.

Fermer xo'jaligi omborga birinchi kun 3 mashina karam, ikkinchi kun esa 8 ta shunday mashina karam jo'natdi. Ikkinchi kun 15 t ko'p karam jo'natildi. Ikkinchi kun necha tonna karam jo'natilgan?

Yechish: 8-3=5

15:5=3

8 x 3=24

Javob: Ikkinchi kun 24 tonna karam jo'natilgan

677-misolni doskada va daftarda bajaramiz.

8 491 • 73 94 720 : 80 • 96 + 89 994

678-topshiriqni bajaramiz.Hamma uchburchaklarning va to'rtburchaklarning nomini yozing. To'rtburchaklardan qaysinisi to'g'ri to'rtburchak? Kerakli o'lchashlarni amalga oshiring. To'g'ri to'rtburchakning perimetrini va yuzini hisoblang

B___________________C

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. 680-681- misol va masala

MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Tenglamaar shaklidagi masalalar Ta'limiy: Tenglamaar shaklidagi masalalar yechish malakalarini mustahkamlash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Mustahkamlash.682-topshiriqda berilgan jumlalarni tenglama shaklida yozamiz va bu tenglamalarni yechamiz.

683-topshiriq. 1) Biz siz bilan sonlar nurida nuqtalarning koordinatalarini topishni bilamiz.

Sonlar nurida koordinatalari bilan belgilangan nuqtalarni ayting.

2) „ Toping" o'yini. Rasmga qarang. Hayvonlardan qaysi biri birinchi qatorda, ikkinchi (uchinchi, to'rtinchi) qatorda o'tirganini toping. Quyon tomoshabinlardan qaysilarining o'rtasida o'tirishini ko'rsating. Bo'ri qaysi hayvonlarning o'rtasida o'tiradi? Nima uchun shunday deb o'ylaysiz? To'g'ri, chunki siz nafaqat quyon va bo'ri o'tirishi kerak bo'lgan o'rinni, balki qatorni ham ko'rsatdingiz.

684. Harflarning qanday qiymatlarida tengsizliklar to'g'ri bo'ladi:

. 5-x > 20 20 - a < 15

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish.685-686 - misol va masala
MRO`TIBO`________________
Sana

Mavzu:13-nazorat ishi. Ta'limiy:O`quvchilar bilimini baholash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III. Nazorat ishi bayoni.Nazorat daftarlari tarqatiladi.Sana va mavzu yoziadi.

1. Qoldiqni toping:
713:3

a) 2q b) 3q c) 4q

2. Noma'lum sonni toping:
A:3=490-457

a) 99 b)90 c) 19

3.10 sutkada necha soat?

a) 600 soat b) 240 soat c) 120 soat

4. To'g'ri to'rtburchakning yuzi 96 kv.sm.,eni 6 sm bolsa, bo'yi qancha?

a) 18sm b) 17 sm c) 16sm

5. 6 dm necha mm?

a) 600 mm b) 60 mm c) 6000 mm

6. 900000:1000 ifoda qiymatini toping.

a) 900 b) 9000 c) 90000

7. Uchta chilangaming har biri bir soatda 4 ta detal yasashsa, ular 6 soatda nechta detal
tayyorlashadi?

a) 72 ta b) 6 ta c) 24 ta

8. 50 kg necha gramm?

a) 500 g b) 5000 g c) 50000 g

9. 2 kv.dm necha kv.mm ga teng?

a) 20.000 kv.mm b) 2000 kv.mm c) 200.000 kv.mm

10. Maktabda 19 ta sinf bor. Agar har bir sinfda 35 tadan o'quvchi bolsa,maktabda nechta o'quvchi bor?

a) 663 ta b) 664 ta c) 665 ta

Test raqamlari	1	2	5	4	5	6	7	8	9	10
Javob
Ball

IV.O`quvchiar mustaqil ishlaydilar.

V. Baholash. O`quvchilarning daftarlari baholash uchu yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa berish. Takrorlash. MRO`TIBO`________________

Sana

Mavzu:Xatolar ustida ishlash. Ta'limiy:O`z xatolarini topa olishga o`rgatish.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

O'quvchilar davomati aniqlanadi.

Sinfning darsga tayyorligi tekshiriladi.

II.Uy vazifasini tekshirish. Daftarlari ko`rib chiqiladi. Daftarlar almashtiriladi.

III.Nazorat ishi ballari e`lon qilinadi.Testlarni ishlashda xatoliklarga yo`l qo`ygan o`quvchilar qaytadan ishlashadi.

IV. O`quvchilar mustaqil ishlaydilar.

Qolgan o`quvchilar quyidagi misollarni mustaqil yechadilar.

1. Bo'lishni bajaring:

25600:8 9368:4

354600:9 4746:6

2. Qoldiqli bo'lish.

693:4 684:5

441:6 434:6

3. 
   Amallar tartibini bajaring:
   

(270:90-4+880) -100+3020

3. 
   Masala.
   

Ikki g'isht teravchi birgalikda 90000 so'm ish haqi oldi. Ulardan biri 6 hafta, ikkinchisi 4 hafta ishlagan. Ular necha so'mdanish haqi olishgan?.

V. Baholash. Darsdagi faolligiga qarab o'quv­chilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa berish. Misollar yechish.
MRO`TIBO`________________

Sana.

Mavzu: Takrorlash. Ta'limiy: malakalarini mustahkamlash.

Tarbiyaviy: Odobli bo`lishga undash.

Rivojlantiruvchi: fikrlash ko'nikmalarini shakllantirish.

Metod: Suhbat, tushuntirish, mustaqil ish.

Jihoz: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.

Darsning borishi.

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1